FN Oružje Online

Ministarstvo vojske i mornarice je 28. februara 1923. godine ostvarilo kontakte sa belgijskom firmom Fabrique Nationale d'Armes de Guerre, Herstal-lèz-Liège (FN) iz Herstala kraj Liježa povodom narudžbine 60.000 pištolja 9×17 mm Browning M10/22 („Vojno-državni”). Belgijanci su u to vreme razrađivali projekat skraćene verzije Mauzera M98, koji će poneti konačnu oznaku Mle 1924. Jugoslovenska delegacija je upoznata sa karakteristikama novog oružja, skoro identičnog sa čehoslovačkom varijantom puške vz.23 (preteče vz.24). Tako su započeti paralelni pregovori sa Belgijancima i čehoslovačkim MNO oko kupovine gotovih, i/ili licence za proizvodnju pušaka 7,9 mm sistema Mauzer. Fabrique Nationale 1911 Tokom 1925. godine u Kraljevini SHS je ponovo razmatran kompleksan problem naoružanja, za koje bi se, do 1929, raspisali zajmovi. Prema programu koji je primljen 1926, planirano je da se u narednih 10 godina u redovnom budžetu obezbede dodatna sredstva od 2 do 3 milijarde dinara, sa tim da je prvenstvo dato kupovini 200.000 novih pušaka 7,9 mm Mauser Mle 1924. belgijske firme „FN”. Izgradnja fabrike u Kragujevcu Predstavnici MViM su sa direktorom „FN”, Gistavom Žoasarom(Gustave Joassart, 1923-1950), još 1923. godine započeli pregovore o otkupu pušaka. Predugovor o isporuci 50.000 mauzerki sa 50.000.000 metaka 7,9×57 mm, potpisan je 14. jula 1923. No, nakon usvajanja programa o zajmovima za naoružanje, zaključeno je da je, dugoročno gledano, isplatvije osvojiti licencnu proizvodnju istog oružja u zemlji. Pogon za izradu pušaka Tako je 16. februara 1926. sklopljen konačni ugovor prema kome se „FN” obavezao da Kraljevini SHS isporuči još 50.000 gotovih pušaka sa bajonetima i 60.000.000 metaka 7,92×54 mm Mle.1924 (ukupno 100.000 pušaka i 110.000.000 metaka), ustupi licencu za izradu istog oružja, izradi projekte građevinskih postrojenja i tehnološke linije, isporuči sve uređaje i mašine, obuči u Liježu radnu snagu i pusti liniju u probni pogon. Ukupna vrednost ugovora iznosila je 53.750.000 franaka. Situacioni plan iz 1931 Puška i karabin M24 su imali cev dužine 504 mm sa 4 žleba sa krakom od 240 mm i uvijanjem udesno, pod uglom od 5° 54'. Ukupna dužina oružja bila je 1094 mm +3/-2 a masa – 3.850 g + 200/-170. Početna brzina zrna (Vo) iznosila je 725±15 m/s. Bravljenje je bilo klasično, obrtno-čepnim zatvaačem sa dve prednje i jednom zadnjom bradavisom a magacin je primao 5 metaka u cik-cak rasporedu. VTZ 1932 Izgradnja novih objekata započeta je iste godine u Kragujevcu, na lokaciji kasarne i hangara IV artiljerijskog puka Tanasko Rajić. Građevinski objekti, prema originalnim belgijskim planovima za pogone u Herstalu, završeni su do kraja 1926; do novembra 1927. montirana su sva prateća postrojenja i proizvodne linije, a mesec dana kasnije izvršena je proba instalacija. Prva puška iz „nulte” serije izrađena je 22. marta 1928. godine a svečano puštanje u pogon fabrike pušaka (nazvane V odeljenjem) i municije (IV odeljenje) bilo je 15. oktobra 1928. godine. Dnevni kapacitet novih pogona bio je 200 pušaka i 200.000 metaka. Tokom prve godine rada, međutim, realna proizvodnja iznosila je 30 pušaka dnevno. Glavni problem predstavljala je nabavka specijalnih uvoznih čelika, neophodnih za proizvodnju oružja. Za izradu cevi i nišana bili su predviđeni čelici 13A (16A), KS.60 (11A), KMn.11 (6A) i OS50 (110A). Prema prvobitnim planovima, ove materijale trebalo je nabavljati narudžbinama na bazi repatrijacija. Nemačka je, međutim, još 11. avgusta 1923. obustavila isporuke vezane za ratne reparacije. Ministarstvo vojske Kraljevine Jugoslavije bilo je prinuđeno da od 13. decembra 1929. čelik nabavlja putem licitacija iz kredita od 1.500.000 rajhsmaraka. Najpovoljniju ponudu dala je poznata bečka firma Gebrüder Böhler & Co. Aktiengesselschaft (Wien, Edelstahlwerke, Elisabetenstrasse 12), koja će Jugoslaviji deficitarni čelik isporučivati sve do 1941. godine. Puške i karabini 7,9 mm M24, M24K, M24ČK Original dokumentacija FN za pušku M24 Puške M1924 bazirale su se na klasičnom mauzerovom obrtno-čepnom zatvaraču sa bravljenjem pomoću dve prednje i jednom zadnjom bradavicom. Punile su se sa 5 metaka u cik-cak rasporedu u sanduku u usdniku. Dužina cevi iznosila je 504 mm sa 4 žleba (uvijanje udesno, ugao uvijanja 5° 54', korak 240 mm). Masa oružja bila je 3.850 +200/-170g, dužina – 1.094 -2/+2 mm, a početna brzina zrna iznosila je 725±15 m/s. Najniži nišan je bio postavljen na 200 m. Pesadijska puska M24 Pešadijska puška i karabin bili su identični, sa tom razlikom što je kod karabina zadnja grivna na levoj strani imala nepokretnu pređicu za remnik M31 a na levom obrazu kundaka – levu (bočnu) pređicu. Tek 1933, na karabinu, pod novom oznakom M1924K, ugrađena je povijena (umesto dotadašnje, standardne, prave) ručica zatvarača, a na udaraču je dodat urez za kočenje. Istovremeno, zbog rasporeda pređica za remnik, i čehoslovačko oružje M1924a je kategorizovano kao karabin. Oznake u zavisnosti od godine proizvodnje Do početka Drugog svetskog rata, kragujevačka fabrika je dizajnirala i osvojila proizvodnju „četničke” puške M1924ČK, namenjene novoformiranim, jurišnim bataljonima jugoslovenske vojske. Proizvodnja jurišnih pušaka u Kragujevcu nije počela pre maja 1940. godine. Pretpostavlja se da ih nije proizvedeno više od 5.000 (broj ljudi u 6 jurišnih bataljona). Ovo potvrđuju i serijski brojevi oružja sačuvanog u muzejima (od 223 do 1.385). Pravila za pusku M24 Puška je bila duga 955 mm, a dužina cevi iznosila je 415 milimetara. Imala je vezove kao i pešadijsko oružje, što je bilo u suprotnosti s oborenom (karabinskom) ručicom zatvarača. Minijatura puske Prednja i zadnja grivna bile su spojene, bez opruga za osiguranje. Stalni i najniži nišan oružja bio je 200, a najviši, 1.000 metara. Na glavi sanduka nalazio se državni grb i oznaka „Model 1924 ČK”. Na levoj strani sanduka puncirana je provenijencija puške - „Kraljevina Jugoslavija”, te naziv kragujevačkog Zavoda: „Voj. Teh. Zavod – Karagujevac”. Karabini M24 i M24K Bajonet M24ČK imao je oblik kindžala. Sečivo je dvoseklo, s vrhom u osi i obostranim žlebom po sredini. Na metalnim nožnicama nalazio se znak jurišnih jedinica (lobanja sa ukrštenim kostima). Uz nož se nosio i temnjak od crne vune, sa kićankom dugačkom 25 milimetara. Puska M24CK Iz jurišne puške M24ČK kragujevačka fabrika je razvila i specijalno oružje namenjeno obuci pripadnika Savez Sokola Kraljevine Jugoslavije - tzv. sokolsku pušku. Sokolska puška je po većini detalja nalikovala jurišnom oružju. Bitnije razlike bile su u pravoj ručici zatvarača, bočnim, karabinskim vezovima i manjoj ukupnoj dužini (945 mm). Oznake Branko Bogdanovic

FN

Prva domaća puška – Mauzer 7,9 mm M1924

SIG-Sauer XM17 MHS

Srpska puška FN SCAR-L

Jugoslovenski ”VOJNO-DRŽAVNI” pištolj 9 MM Browning M1910/22