NaslovnaOružjeStaro OružjeProtivtenkovska puška kao raritet

Protivtenkovska puška kao raritet

U Vojnom muzeju u Beogradu se danas nalazi možda najbolja i najvrednija kolekcija oružja Vermahta i SS-a u svetskim razmerama, pored ostalog i jedini preostali primerci puške M.SS-41

Državni komitet odbrane SSSR (u suštini, lično Stanjin) rešenjem br.5847 od 8. maja 1944. godine naložio je da se Narodnooslobodilačkoj vojsci Jugoslavije (NOVJ) u vidu pomoći, osim domaćih, isporuče i zaplenjene nemačke protivtenkovske puške. Ali nakon raskida odnosa sa Sovjetskim Savezom, kao posledica rezolucije Informbiroa, Jugoslavija je oslonac potražila na Zapadu. Tako su 14. novembra 1951. Tito i američki ambasador Džordž Alen potpisali sporazum o uključenju Federativne narodne republike Jugoslavije (FNRJ) u program pomoći za zajedničku odbranu – takozvani MDAP.

Još u vreme dok su pregovori bili u toku, Beogradu su u vidu prioritetne pomoći bile upućene velike količine nemačkog trofejnog oružja. Ako u materijal dobijen sa Istoka i Zapada uključimo i onaj zaplenjen od NOVJ tokom završnih operacija za oslobođenje zemlje, skladišta tadašnje Jugoslovenske narodne armije (JNA) bila su prava riznica svih tipova nemačkog naoružanja, uključujući i eksperimentalne primerke te male serije streljačkog naoružanja razvijenog pred sam kraj rata.

Deo ovog materijala dospeo je u depoe Vojnog muzeja u Beogradu. Tako se danas ovde nalazi možda najbolja i najvrednija kolekcija oružja Vermahta i SS-a u svetskim razmerama. Štaviše, pojedine primerke jedino poseduje upravo naš muzej.

U ove raritete svakako se ubraja protivtenkovska puška 9mm M.SS-41. Ovo oružje je odmah nakon uređenja nove postavke Vojnog muzeja u zgradi bivšeg Vojnogeografskog instituta, 1962. godine, bilo izloženo u stalnoj postavci, bez ikakve legende, u gomili trofejnog oružja. Iz mase praktično bezvrednihprimeraka konačno je izvučena posle skoro osam decenija, kada juje, tokom pripreme izložbe vojnih pušaka velikog kalibra, uočio kustos Vuk Obradović. Da bi se shvatila vrednost ovog eksponata, navedimo daje puška M.SS-41 serijski broj 1864, na aukciji „Herman historika” prošle godine prodata za 32.000 evra!

Razvoj protivtenkovske puške 7,9 mm na futurističkom„ bul-pap ” principu pod šifrom „W” započet je februara 1938. godine u birou čehoslovačke „Zbrojovke” u Brnu. Prvi, eksperimentalni primerak proizveden je 8. aprila a drugi – 22. juna iste godine. Poligonska ispitivanja puške pod oficijelnom oznakom 3K-382 sprovedena su na strelištu u selu Strelna, 19 kilometara od Vsetina (ovde je 1937. godine bio podignut novi pogon „Zbrojovke”). Zanimljivo je da je sa razvojem oružja bio upoznat i Generalštab jugoslovenske vojske. General Nedić, koji se, tokom boravka u Brnu radi kupovine protivavionskih mitraljeza 15 mm ZB-60 vz. 35, februara 1938. upoznao sa nacrtima puške, bio je toliko fasciniran da je dve godine kasnije predložio da se ona uvede u naoružanje novoformiranih jurišnih bataljona jugoslovenske vojske.

Čehoslovaci su oružje počeli da razvijaju oko municije 7,9 h 145milimetara,alikadje Nemačka okupirala ČSSR, privremeno su prekinuli dalje radove. Fabrika oružja iz Brna bila je uključena u nemački koncern „Herman Gering”. Komanda Vafen-SS (oružanih formacija SS-a) u krugu fabrike otvorila je „SS akademiju za naoružanje” koja je, u suštini, koristila stručne kadrove i kapacitete fabrike u Brnu kako bi eksperimentisala sa novim modelima oružja, posebno onim iz okupiranih zemalja. Tehnički oficiri SS su odmah shvatili praktičnost lako prenosivog PT oružja kojim je mogao da rukuje samo jedan čovek. Tako je SS naložio dalji razvoj puške 9mm 3K-382. Jedini zahtev je bio da se konstrukcija, radi logistike, prilagodi municiji 9h 94 milimetra (metak za nemačke PT puške PzB-38 i PzB-39).

Nakon izvršenih izmena, 16. decembra 1939. komanda SS-a je predvidela da, ukoliko oružje zadovolji taktičko-tehničke zahteve, naruči 2.000 primeraka pod novom oznakom 7,9 mm SS-41 (Pz.41/t). Fabrikaje 23. januara 1940. godine naručiocu dostavila ponudu sa detaljnom specifikacijom. Ispitivanje prvog primerka puške broj 1.001 sprovedenoje 18. januara 1941. u Specijalnom centru za obuku SS Oranijenburg (Brandenburg-Berlin). Pokazalo se da pancirno zrno ispaljeno iz „SS-41” na daljinama do 300 metara probija čelični oklop debljine 22 milimetra.

Zadovoljan rezultatima, Ured za oružje SS-a dao je saglasnost za početak proizvodnje. U suštini, i ovaj potez je bio u sklopu stalnog rivaliteta između SS-a i konzervativnog Vermahta, koji nije posvećivao pažnju nedovoljno proverenim novitetima. Svih 2.000 pušaka (brojevi od 1.000 do 3.000) isporučeni su do 15. marta 1943. godine. No, dalje narudžbine su izostale jer ce SS konačno opredelio opet za češku konstrukciju PT puške samo u kalibru 15 mm (vz.41 na metak 15 h 104 mm), tako da je prva narudžbina ujedno predstavljala ukupan broj proizvedenih pušaka M.SS-41.

Većina oružja je propala tokom rata, a jedna od sačuvanih danasje, pod inventarskim brojem 27.890, izložena u Vojnom muzeju u Beogradu.

KOMENTARIŠI

Molimo unesite svoj kometar!
Ovde unesite svoje ime

Povezani članci

Najnovije objave