Njemački gigant “Mauzer” je prije nekoliko godina, na američkom sajmu “Shot Show“, predstavio potpuno novi univerzalni karabin M18 namijenjen do sada najširem spektru korisnika.
“Mauzer” je na tržište izbacio karabin višestruke namjene, koji će u ruke brojnih lovaca, ali i rekreativnih strijelaca, farmera, lovočuvara, avanturista, istraživača i ljubitelja prirode, kojima je potrebno jednostavno i praktično oružje za svaku priliku, donijeti beskompromisni kvalitet, preciznost, neprikosnovenu pouzdanost, bezbjednost i izdržljivost daleko skupljih modela iz udarnih serija M98, M03 i M12, ali po vrlo prihvatljivoj cijeni.
Naime, posjedovanje originalnog njemačkog lovnog karabina marke “Mauser Jadgwaffen GmbH” za mnoge lovce i strijelce zbog visoke cijene godinama je bilo pusta želja. Zahvaljujući novom oružju oznake M18 ta želja postala je stvarnost. Poput ostalih pušaka ovog uglednog brenda, M18 sa punim pravom nosi “Mauzerov” logo i plod je tradicije, iskustva i primjene vrhunskih tehnologija, ali i pažljivog osluškivanja zahtjeva svih korisnika. Ovo jednostavno oružje, asketskih linija, predstavlja povratak korijenima, odnosno vremenu u kojem sportsko-lovačke “mauzerke” nisu bile samo oružje privilegovanih. Za novu pušku izabrano je i novo prikladno ime – “narodna”.
Za vrijeme bivše SFRJ epitet pravog narodnog automobila imao je popularni “fićo” (“zastava 750”), proizvod kragujevačke fabrike “Zastava”. Mogli su ga sebi priuštiti skoro svi – posjedovala ga je svaka druga porodica, bio je “nacionalna klasa”, a predznak istinskog narodnog automobila nije mu mogao u potpunosti preuzeti ne samo “jugo 45”, već nijedan drugi model čuvene srpske fabrike. Naime, “fićo”, koji se odavno ne proizvodi, vrijedio je i pružao više nego što je koštao. Slično je i sa lovačkim karabinima proizvedenim u Zavodima “Crvena zastava”.
Nedavno smo detaljno predstavili istorijat i razvojni put najzastupljenijeg lovačkog karabina na našim prostorima, “zastava model 70” kroz zanimljivu priču o srpskoj tradiciji i neraskidivoj istorijskoj povezanosti kragujevačke fabrike sa njemačkim gigantom “Mauzer”. Tom prilikom je rečeno da je srpski narod kroz istoriju više puta izborio slobodu u pjesmama opjevanim puškama “mauzer”, a da su svi lovački “mauzeri” nastali na prvobitnoj vojničkoj osnovi. Ako uzmemo u obzir sve navedene činjenice i dodamo da se puške čuvenog sistema “mauzer M98” u Srbiji proizvode skoro cijeli vijek – s pravom se može zaključiti da karabin “Zastava model 70” predstavlja pravu narodnu pušku kod nas, tim prije jer se može nabaviti po niskoj cijeni.
Kompanija “Mauzer” je dakle marketinški vrlo promišljeno izabrala naziv za svoje novo čedo, simbolično ga nazvavši “M18 Volkswaffe” (narodno oružje), s obzirom na to da je riječ o puškama, kako kaže slogan, “za sve ljude u svim prilikama”. Naziv “narodni” u prvi mah nepogrešivo asocira na istoriju i filozofiju njemačkog proizvođača automobila “Folksvagen”, što svakako nije slučajno, međutim manje je poznato da je taj naziv davno koristio “Mauzer”, odnosno njemačka oružarska industrija.
Nužda je majka invencije
Prije nego što pređemo na opis novog “narodnog mauzera M18”, a znajući da se o fabrici “Mauzer” već dosta toga zna, spomenućemo nekoliko zanimljivih i poučnih istorijskih činjenica – isključivo razvoja nauke i tehnologije radi. Pred kapitulaciju u Drugom svjetskom ratu, Nijemci su primijenili naročiti koncept posljednje odbrane, koji je podrazumijevao regrutovanje i naoružavanje neobučenog stanovništva specijalno konstruisanim “narodnim” oružjem – vrlo jeftinim i jednostavnim za masovnu proizvodnju i upotrebu.
Ali, ono što je u početku bilo iznuđeno ratno rješenje, odnosno jeftino i uprošćeno oružje, u budućnosti će postati standard. Kako je njemačka oružarska industrija bila dobrim dijelom uništena savezničkim bombardovanjem, a potreba za oružjem ogromna, očajnički se tragalo za novim konstrukcijama i načinima proizvodnje koji ne zahtijevaju razvijenu industrijsku bazu već primjenu jednostavnih mašina i neobučene radne snage. Da je nužda majka invencije u ovim okolnostima će pokazati čitav niz različitih pronalazaka i inovacija u svim oblastima naoružanja, od streljačkog oružja pa sve do aviona.
Iz tog vremena poznati su različiti eksperimenti sa razvijanjem i uvođenjem tehnologije presovanih (štampanih) limova, koja bitno pojeftinjuje i pojednostavljuje proizvodnju oružja. U te projekte bili su uključeni svi važniji njemački proizvođači, a izuzetak nije ni “Mauzer”, koji je, na primjer, razvio specijalni narodni pištolj “Volkspistol” (verzija pištolja “mauzer HSc” izrađena od presovanog lima) i proizvodio narodni karabin “Volkskarabiner VK98” (maksimalno pojeftinjena i pojednostavljena verzija karabina 98K).
Jedan od stručnjaka u fabrici “Mauzer” zadužen za razvoj takvog oružja bio je Ludvig Folgrimler, tvorac posljednje jurišne puške Trećeg rajha “šturmgever 45”. Svoja znanja poslije rata stavio je na raspolaganje prvo Francuskoj pa Španiji da bi se pomenuta konstrukcija vrlo brzo vratila u otadžbinu i nakon usavršavanja postala službeno oružje Bundesvera – HKG3. Upravo na osnovu “Mauzerove” eksperimentalne automatske puške StG45 nastala je poslijeratna porodica automatskog oružja “Heckler und Koch” izrađenog od presovanog lima, koje je funkcionisalo na principu odloženog otvaranja zatvarača putem valjaka.
Naime, tri “Mauzerova” ratna rukovodioca, Edmund Hekler (upravnik “Mauzera” za vrijeme rata), Teodor Koh (jedan od direktora) i Aleks Zajdl (glavni inženjer) osnovaće 1948. godine na zgarištu “Mauzera” fabriku dijelova za šivaće mašine, iz čega će se uskoro izroditi međunarodni oružarski gigant i etalon – poznata firma “Hekler i Koh”, pravi centar tehničkih inovacija u vatrenom oružju i njegovoj tehnologiji u Evropi, a kasnije i Americi. Recimo i to da prvi pištolj sa polimerskim ramom nije, kako se često pogrešno misli, austrijski “Glock 17” već “narodni pištolj” “Heckler und Koch VP70” (“HK Volkspistole VP70”).
Neprevaziđeni sistem Mauzer M98
Paul Mauzer je legendarni sistem M98 patentirao 1895. godine. Službena puška njemačkog carstva „Gevehr 98“ u ranom kalibru 7.92 X 57 mm “mauzer” (u pitanju je rana verzija ovog metka oznake “Patrone 88” sa oživalnim zrnom) zamijenila je 1898. godine dotadašnju “komisijsk” pušku sistema M1888. Srce puške M98 obrazovao je cilindrični jednodijelni obrtno-čepni zatvarač konačnog oblika: bravi u tri tačke i to uz pomoć dva brijega na glavi koji brave u sanduk iza ležišta metka, te jednim zubom sa zadnje strane cilindričnog tijela kojim je bravljenje dodatno potpomognuto i osigurano (taj zub bravi u sanduk sa zadnje donje strane).
Uvedena je prepoznatljiva spojnica sa udaračem i tipičnim krilcem kočnice te dugi izvlakač sa prstenom. Službena njemačka puška iz Drugog svjetskog rata “Karabiner 89K” (K od Kurtz – kratki) razvijena je na osnovu ranijih prelaznih “Mauzerovih” modela (“Standardmodell” i “Karabiner 98B”) 1935. godine. Taj se sistem do dana današnjeg nije bitnije promijenio i upravo na njemu bazira se ogromna većina lovačkih obrtno-čepnih karabina.
Valja reći da puške “mauzer” u početku i jesu bile narodne. Krajem 19. i početkom 20. vijeka njemački kolonisti, farmeri i lovci u Africi masovno su koristili vojničke “mauzerke” zbog pouzdanosti i niske cijene. Vojnički potkundak su modifikovali i time puške prilagođavali svakodnevnoj upotrebi. Tako su one postale zgodno i priručno oružje širokog spektra upotrebe – od zaštite posjeda preko tumaranja po savanama do lova. Ali njemačke kolonijalne vlasti uplašene od pobuna zabranile su vojničko oružje i municiju. Iz toga razloga su konstruisani novi tip puške i pripadajućeg metka 9,2×63 “mauzer” – ta kombinacija je bila sposobna da odgovori svim izazovima koji se pred nju postave, uključujući i lov na opasnu afričku divljač.
Firma “Mauzer” nastavila je sa usavršavanjem sistema M98 i trenutno nudi četiri udarna osavremenjena modela lovačkih karabina: M98, M03, M12 i naravno ovaj zadnji, “narodni” M18.
“Narodni” Mauzer M18
Narodna puška “mauzer M18” na prvi pogled ni najmanje ne ostavlja utisak jeftinog i nedovršenog oružja, naprotiv! Novi karabin plijeni savremenim dizajnom i izgleda duplo skuplje i otmenije! Da je riječ o pomno promišljenom i vrlo kvalitetno izrađenom oružju uvidi se odmah pošto se uzme u ruke. M18 predstavlja i “Mauzerov” odgovor na karabin “zauer 100” sa kojim dijeli više zajedničkih karakteristika uključujući mat crnu boju.
Cijev
Cijev je izrađena tehnologijom hladnog kovanja (“Mauzer” izrađuje cijevi za “zauer” i “blazer” takođe). Radi se dakle o cijevima izrađenim od istih najboljih materijala i na istim mašinama za više oružarskih kuća, tako da tu nema govora o kompromisu da bi se na cijevima snizila cijena. Kalibri su za sada .308 i .30-06, a najavljeno je uvođenje dodatnih standardnih (.243 Win. i .270 Win.) i magnum kalibara (7 mm Rem. i .300 Win.). Što se preciznosti tiče, proizvođač garantuje grupe od 1MOA sa pet metaka na stotinu metara. Ali, to nije bilo koji proizvođač; Jasno je da “Mauzer” neće garantovati nešto bez pokrića sve i da je riječ o podrazumijevanoj preciznosti lovačkih karabina od oko 1,5 MOA.
Zatvarač
Na čelu zatvarača nalaze se tri braveća brijega koji brave direktno u cijev, zatim novi pojednostavljeni tip izvlakača i specijalni dvostruki izbacač (kao na AR15, ali dvostruki – jedan naspram drugog). Ovo rješenje bezbjedno usmjerava i izbacuje čaure čak i kod vrlo nisko postavljene optike. Time je sistem obezbijeđen od neželjene situacije u kojoj neizbačena čaura blokira put pri ubacivanju svježeg metka u cijev.
Udarač se i dalje zapinje pri podizanju ručice zatvarača, odnosno pri otvaranju puške (što je odlika sistema M98, za razliku od na primjer “Lee-Enfielda”) i sve to ide vrlo glatko, brzo i pod malim uglom, a saobraćanje tijela zatvarača kroz sanduk pri repetiranju odvija se kao po maslacu. Tijelo zatvarača ima uzdužne kanelure. Udarač viri u zapetom položaju sa zadnje strane spojnice zatvarača – to je indikator zapetosti. Redizajniran je, ali zadržan karakteristični vijenac sa prednje strane spojnice. On služi da u slučaju prskanja čaure zaštiti strijelca od prodora barutnih gasova prema licu.
Trostepena kočnica
Bočna trostepena kočnica sigurno koči okidački sklop i plasirana je sa desne strane sanduka, iza ručice zatvarača. Angažovanje krilca kočnice je tiho, ali sa jasno određene tri pozicije. Sa lijeve strane, utopljen u sanduk, nalazi se ustavljač zatvarača. Obarač je podesiv, od 0,95 do 1,5 kilograma.
Kundak
Kundak je izrađen od crnog, sintetičkog, vrlo otpornog materijala i na sebi ima dva mekana inserta u zoni pištoljskog rukohvata i potkundaka. Izveden je zajedno sa štitnikom obarača. Gumeni odbojnik zapravo je poklopac mini-bunkera u šupljini kundaka, gdje korisnik može spakovati pribor za čišćenje, itd.
Okvir je izrađen od polimera i prima pet metaka u bifilarnom rasporedu. Utvrđivač okvira utopljen je u kundak (osiguran od neželjenog angažovanja) sa prednje strane dna okvira.
Trenutna cijena “narodnog mauzera M18” u Americi iznosi 699 dolara, ali on vrijedi daleko više od te cijene – čak postavlja nove standarde. Najpribližniji srpski pandan njemačkom “narodnom M18” bio bi kragujevački karabin “zastava M70PS” (“Polymer Stock”) opremljen crnim polimerskim kundakom sa mekanim umecima. Lovački karabin “zastava model 70” je epitet “narodni” pošteno zaslužio i ponio zahvaljujući neprikosnovenoj pouzdanosti, kvalitetu materijala i dugovječnosti, ali i dostupnošću svakome (simbolična cijena osnovne varijante). Kragujevačka “Zastava” je krajem prošle dekade usavršila i osavremenila sistem M98 te uvela karabin M 808, ali “model 70” se i dalje proizvodi pa će još dugo ostati narodni karabin, a mnogi mladi lovci naslijediće ga od starijih i još dugo loviti njime. Srpski karabin se već odlično prodaje u Americi.
Njemačka firma “Mauzer”, idejni tvorac ovih pušaka, tokom godina je postepeno pojednostavila sistem M98, sa željom da pojeftini proizvodnju, a kragujevački karabini su u osnovi ostali nepromijenjeni, te se i dalje prave na starinski, skuplji način. “Mauzer M18” će najverovatnije biti dobro prihvaćen i od ovdašnjih lovaca i strijelaca. Ne bi trebalo sumnjati u njegov kvalitet i performanse. Kako bilo, “mauzeri” svih sistema, varijanata i proizvođača ostaju ubjedljivo najbolji i najpopularniji karabini na svijetu.
“Mauser Volkswaffe” – tehnički podaci
- Kalibar: .223 Rem., .243 Win., .270 Win., 6,5×55, 6,5 PRC, 6,5 Creedmoor, .308 Win, .30-06 Sprg, 8×57 IS, 9,3×62, 7mm Rem., .300 Win. Mag.
- Dužina cijevi: 56 cm za standardne i 62 cm za „magnum“ kalibre
- Ukupna dužina: 106 cm za standardne i 112 za „magnum“ kalibre
- Masa: 2,9 za standardne i 3,0 kg za „magnum“ kalibre
- Kapacitet okvira: 5+1
- Nišani: otvoreni
- Kundak: Polimer (sa mekanim insertima za bolji hvat)
