NaslovnaIstorijaU Srbiji je i primirje 1918. kasnilo dva dana

U Srbiji je i primirje 1918. kasnilo dva dana

Primirje između sila Antante i poslednjeg preostalog protivnika, Nemačke, potpisano je 11. novembra 1918. između 5:12 i 5:20 časova u čuvenom vagonu  kod Kompijenja; borbe na kopnu, moru i vazduhu formalno su okončane „u 11. času 11. dana 11. meseca“ 1918. godine. Prethodna primirja već su bila dogovorena sa Bugarskom, Osmanskim carstvom i Austrougarskom. 

ulazak srpske vojske u beograd 1918
Ulazak srpske vojske u Beograd 1918

Uslovi, koje je uglavnom diktirao francuski maršal Foš, uključivali su prekid neprijateljstava na Zapadnom frontu, povlačenje nemačkih snaga sa zapada Rajne, savezničku okupaciju Rajnske oblasti i mostobrana dalje na istoku, očuvanje infrastrukture, predaju aviona, ratnih brodova i vojnog materijala, oslobađanje savezničkih ratnih zarobljenika i interniranih civila, eventualne reparacije, bez oslobađanja nemačkih zarobljenika i bez popuštanja pomorske blokade Nemačke. Primirje je produžavano tri puta zbog tekućih pregovora o mirovnom sporazumu. Versajski ugovor, kojim je i zvanično okončan Veliki rat, potpisan je 28. juna 1919, a stupio je na snagu 10. januara 1920. godine. 

fosov vagon
Fosov vagon

U većini zemalja 11. novembar se obeležava kao Dan sećanja na kraj neprijateljstava u Prvom svetskom ratu. 

U Srbiji, bez obzira na stravične žrtve pretrpljene u Velikom ratu, 11. novembar se slavi tek od 2012. godine. Za simbol državnog praznika uzet je cvet Natalijina ramonda – takozvana biljka feniks – kombinovana sa lentom Albanske spomenice, a u znak sećanja na stradanja koje je Srbija podnela, a zatim se ponovo uspostavila kao država.

No, treba reći da je za Srbiju rat završen tek 13. novembra 1918, potpisivanjem sporazumom sa Mađarskom.

Naime, srpska vojska je Beograd, a time i teritoriju Kraljevine Srbije do 1914, oslobodila 1. novembra 1918. godine. Austrougarska je kapitulaciju potpisala 3. novembra ali je glavnokomandujući savezničkih snaga na Balkanu, general Luj Franše D’ Epere iz Pariza srpskoj Vrhovnoj komandi uputio naredbu da prebaci svoje trupe na teritoriju bivše Monarhije te da će on lično uskoro doputovati u Beograd. Tako su ešaloni Prve armije 4. novembra forsirali Savu i Dunav.

U međuvremenu, nova mađarska vlada, koja je proglasila odceplјenje od Austrije, nadala se da će tokom pregovora sa Saveznicima uspeti da u svom sastavu zadrži Vojvodinu. U želјi da Franše D’ Eperea privoli na ovo rešenje, mađarska delegacija na čelu sa grofom Karolјijem je 6. novembra iz Budimpešte doputovala u Beograd. Kako francuski general još nije stigao u srpsku prestonicu, delegacija se smestila u hotelu ”Srpska kruna”.

ulazak srpske vojske u novi sad 918
Ulazak srpske vojske u Novi Sad 918

Vrhovni komandant savezničkih armija je u Beograd doputovao 7. novembra u 17 časova i smestio se u Pozorišnoj (Francuskoj) ulici. Ovde je samo sat kasnije primio mađarske predstavnike, izneo im uslove primirja i napomenuo da se nikakav dokument ne može potpisati bez učešća Vrhovnog komandata srpske vojske Aleksandra Karađorđevića i načelnika Vrhovne komande vojvode Živojina Mišića. Regent Aleksandar je u Beograd stigao 9. novembra u 15,50 časova i smestio se u objektu u ulici Kralјa Milana.

natalijina ramonda
Natalijina Ramonda

U suštini, pošto je Dvor bio ruiniran i nepodoban za smeštaj, za prestolonaslednika je odabran privremeni smeštaj (a time i Dvor) u ”Krsmanovićevoj kući”u ulici Kralјa Milana br. 29. Dva dana kasnije, sa odelјenjem Vrhovne komande, u prestonicu je stigao i vojvoda Mišić. Konačno, 13. novembra 1918. u 23.30 časova, Živojin Mišić i francuski general Anri ispred Saveznika, i delegat vlade iz Budimpešte Bela Lindner ispred Mađarske, potpisali su dokument o primirju. Naravno, Vojvodina, već posednuta srpskim trupama, ostala je u sastavu Kralјevine Srbije, odnosno, Kralјevine SHS, stvorene upravo u ”Krsmanovićevoj kući”, 1. decembra 1918. godine.

KOMENTARIŠI

Molimo unesite svoj kometar!
Ovde unesite svoje ime

Povezani članci

Najnovije objave