STARI ENGLEZ SE NE PREDAJE .375

• 109 godina star metak i danas jednako popularan i opšteprihvaćen zahvaljujući odličnoj balistici
• 2022. godine će biti tačno 110 godina od uvođenja osnovnog tropskog kalibra .375 H&H Magnum kao univerzalnog metka za lov svih vrsta afričke divljači.

Istorija tipično britanskog a danas svjetski prihvaćenog tropskog metka .375 Holland & Holland Magnum započela je širenjem uticaja kolonijalnih sila u Africi i isprepletena je sa nastankom takođe veoma popularnog njemačkog metka 9,3 × 62 Mauser o kojem smo nedavno pisali. Naime, Nijemac Otto Bock još je 1905. razvio odličan metak za tada ultramoderne i cijenom pristupačne puške sistema Mauzer M98 – bio je to pomenuti 9,3 × 62 Mauser namijenjen njemačkim kolonijalistima na crnom kontinentu ali Britanci su u to vrijeme bili opterećeni tradicionalizmom i većina njihovih pušaka namijenjenih lovu na opasnu afričku divljač bile su vrlo skupe, ručno rađene eskpres dvokuglare. To se posebno nije dopadalo engleskim kolonijalistima koji su (kao i njemački nekoliko godina ranije), očekivali od oružarskih kuća u matici da taj problem riješe uvođenjem modernog univerzalnog karabinskog metka čija cijena neće prevazilaziti budžet prosječnog engleskog farmera.

S druge strane, bogati lovci iz Velike Britanije i SAD krajem prve i početkom druge decenije 20-og vijeka vrlo rado su odlazili u Afriku u potrazi za avanturom i trofejima ali pritom mnogi od njih nisu željeli da sa sobom vuku preskupe i preteške tropske puške prelamače i tipičnu tropsku municiju veličine kubanske cigare. Naime, željeli su municiju koja bi na najbolji mogući način mogla da iskoristi prednosti novog bezdimnog baruta odnosno laganu pušku obrtnočepnog zatvarača i metak razantne putanje sa dovoljno energije da obori  krupnu i opasnu afričku divljač uključujući i slona. 

Tih godina na čelu stare, veoma ugledne ali i konzervativne londonske firme Holland & Holland nalazio se Henry Holland, jedan od partnera osnivača, a jedna od konkurentskih puškarskih kuća, Westley-Richards, 1908. godine predstavila je snažni metak 9,5 mm Manliher Šenauer namijenjen upravo karabinima obrnočepne akcije. Holland & Holland je morao reagovati i izazov je prihvaćen – započet je rad na novom karabinskom metku za lov teške afričke divljači. 

Holland & Holland-ov metak poznat kao .400/375 Belted Nitro Express (.375 Velopex) bio je prvi rival metku 9,5 mm Manliher Šenauer ali trebalo je razviti nešto još bolje.  Ovaj metak, iako razvijen za standardnu Mauser M98 akciju, imao je zrno mase 270 grena i brzine 2.175 fps, što ga nije učinilo omiljenim među lovcima. Lovci su željeli snažniji metak i razantniju putanju. 

1912. godine Henry Holland konačno konstruiše i uvodi izvrsni metak .375 Belted Rimless Nitro Express, u cijelom svijetu poznat kao .375 Holland & Holland Magnum, zajedno sa njegovim bratom .375 Flanged Nitro Express namijenjenim dvokuglarama i opremljenim punim vijencem na dnu čaure a .375 Velopex ubrzo pada u zaborav. 

Metak .375 Holland & Holland Magnum bio je punjen korditom i imao je tri različite laboracije – zrno mase 235 grena (15.2 g) sa početnom brzinom od 2850 fps (850 m/s) bilo je namijenjeno lakšoj divljači, 270-grensko zrno (17 g)  sa početnom brzinom od 2650 (810 m/s) pokrivalo je nešto krupniju divljač dok se zrnom mase 300 grena (19,4 g)  i početne brzine 2500 pfs (760 m/s) bez problema mogla loviti i najteža afrička divljač .  Danas se municija ovog kalibra susreće u najrazličitijim laboracijama sa daleko više vrsta baruta a zrna su mase od 200 (13 g) do 380 grena (25 g). 

Kontinentalna oznaka metka .375 Holland & Holland Magnum je 9.5×72mmB gdje latinično slovo „B“ govori da se radi o čauri sa pojasom (Belt) koji je imao ulogu da obezbjedi bolje držanje-nalijeganje čaure u ležištu metka tojest bolju kontrolu takozvanog čeonog zazora. Britanska kuća Holland & Holland je bila pionir u razvoju belted magnum kalibara (riječ „magnum“ označava čauru dužu od normalne odnosno barutno punjenje veće mase). 

Lovci i strijelci koji sami pune municiju svakako mogu da unaprijede performanse ovog metka. .375 Holland & Holland Magnum (9.5×72mmB) kao metak koji je od 1912 godine do danas prema iskustvima i mišljenju mnogih svjetskih i domaćih lovaca stekao i održao reputaciju najboljeg univerzalnog metka za lov na svu afričku divljač (nije pretjerano jak za antilope niti preslab za slona) ima jednu interesantnu osobinu – jednu od nedovoljno jasnih balističkih tajni, kako je svojevremeno rekao naš legendarni lovac i balističar Dušan Bojović. Radi se o tome da ovaj metak u istu tačku nosi zrna različitih masa uz malo eksperimentisanja sa barutnim punjenjima.  Prema Bojovićevom iskustvu, laboracija koju čine zrno od 235 grena (15,2 grama) i smanjeno barutno punjenje IMR-4350 mase 77 grena obaraće jelensku divljač efikasno poput „kralja kalibara za jelene“ 9.3 × 62mm  ali će trzaj biti zanemarljiv, pogotovo ako se puca iz teže puške, a pad zrna zanemarljiv čak i pri pucanju na veće udaljenosti iz čega proističe da je ovo sasvim zadovoljavajuće rješenje za lovca koji bi želio da jednim kalibrom lovi evropsku krupnu divljač i pri čemu je taj metak istovremeno dokazano univerzalan u lovu na praktično svu pa i najtežu afričku divljač.