Tim od nekoliko zaljubljenika u avijaciju iz Ukrajine isekao je na stotine delova ruskog jurišnog aviona Su-25 koji je navodno oborila ukrajinska vojska. Olupine oborenog ruskog jurišnog aviona pretvorene su u stotine privezaka za ključeve i drugih suvenira koji se prodavaju putem interneta.
Prodaja ovih suvenira, napravljenih od trupa ruskog aviona Su-25, navodno će pomoći da se prikupi novac za ukrajinske porodice. Čini se da će novac prikupljen kao rezultat ove kampanje ići za pomoć ukrajinskim civilima pogođenim ratom, međutim usled učestale zloupotrebe i zabeleženih prevara ovog tipa treba biti obrazriv.
Britanska kompanija Part of a Plane Ltd., sa sedištem u Velikoj Britaniji, otvoriće onlajn aukciju za suvenirnice u četvrtak uveče, a očekuje se da će se rasprodati za nekoliko sati zbog izuzetno velike potražnje.
Suvenir potiče iz komada trupa jurišnog aviona Suhoj Su-25SM za koji ukrajinska vojska kaže da je oborila u Hersonskoj oblasti na jugu Ukrajine početkom septembra 2022. godine.
Zadnji broj aviona je RF-95152, a njegov pozivni znak je bio “15 Blue”. Su-25 se ističe svojom sposobnošću upravljanja sa nerazvijenih aerodroma.
Avion je opremljen raznim naoružanjem, uključujući projektile, vođene i nevođene bombe, i u velikoj meri ga koriste brojne zemlje u raznim sukobima.
Zbog svog robusnog dizajna i performansi u teškim uslovima, Su-25 ostaje jedan od najpopularnijih jurišnih aviona na svetu.
Su-25 u ukrajinskom sukobu
Podsetimo u pitanju je najzastupljeniji jurišnik na linijama fronta u Ukrajini. Suhoj Su-25 je jednomotorni jurišnik prvenstveno razvijen za izvršavanje kopnenih napada, bliske vazdušne podrške i zadataka iz vazduha kao direktnu podršku kopnenim trupama tokom vojnih operacija.
Rusija i Ukrajina su intenzivno koristile jurišni avion iz sovjetske ere, Su-25, u sukobu koji je u toku. Inače, to je model aviona koji je ubedljivo pretrpeo najviše gubitaka u ratu.
Uglavnom leti na malim visinama da bi pogodio mete na zemlji, stavljajući ga u domet neprijateljskih sistema protivvazdušne odbrane i MANPADS-a. Su-25 je zastupljen u izveštajima o sukobu skoro skoro svakodnevno.
I Rusija i Ukrajina izgubile su pozamašnu količinu Su-25 u sukobu koji je u toku. Zbog pretnje koju predstavljaju neprijateljski prenosivi sistemi protivvazdušne odbrane (MANPADS), Su-25 obično ispušta svoju municiju dok se lagano penje na duži domet.
Kompjuter za napad oružjem na avionu izračunava domet, visinu i ugao penjanja za preciznu isporuku i daje signale za lansiranje pilotu, uzimajući u obzir balistiku oružja i preovlađujući vetar. Kada je letelica blizu mete, ona lagano roni i lansira rakete u metu sa visine.
Tačnost napada je veća kada je domet nizak, ali su pilot i avion u većem riziku. Međutim, uprkos opasnostima letenja Su-25, to je avion sa najvećom eksploatacijom u ratu koji je u toku.
Suhoj Su-25 detaljno
Su-25 (NATO ime: Frogfoot) je oklopni podzvučni jurišni avion dizajniran za direktnu podršku kopnenih snaga iznad bojišta uz vizuelnu vidljivost cilja, kao i uništavanje objekata sa zadatim koordinatama danonoćno u svim vremenskim uslovima. Ruske trupe su mu dale nadimak “Top (Grač)”.
Rad na stvaranju jurišnika Su-25 počeo je u Konstruktorskom birou Suhoj 1968. godine. Izgradnja eksperimentalnog aviona T8-1 završena je novembra 1974. godine, prvi let je obavljen 22. februara 1975. godine.
Drugi eksperimentalni avion sa izvesnim izmenama u dizajnu (T-8-2) testiran je u decembru 1975. godine. U julu 1976. godine T-8 dobija naziv „Su-25“, a počele su pripreme za masovnu proizvodnju u fabrici aviona u Tbilisiju. Od 1978. godine počela su državna ispitivanja aviona, koja su nastavljena do 1980. godine.
Zvanično usvojen vladinom uredbom od 31. marta 1987. godine. Do tada, avion je već bio u masovnoj proizvodnji 8 godina i učestvovao je u neprijateljstvima u Avganistanu.
Su-25 postoji u mnogo verzija
Su-25 – prva serijska modifikacija jurišnika; Su-25UB – borbeni trenažni avion sa dva sedišta; Su-25UT, Su-28 – dvoseda verzija za obuku; Su-25UBK – izvozna verzija aviona Su-25UB; Su-25UTG – avion sa dva sedišta za uvežbavanje tehnike sletanja korišćenjem zemaljskih i palubnih odvodnika; Su-25BM – avion za vuču cilja; Su-25K – izvozna verzija Su-25; Su-25T – protivtenkovski jurišni avion sa novom elektronskom opremom i naoružanjem; Su-25TM, Su-39 – protivtenkovski jurišni avion za sve vremenske uslove.
Udarni avion Su-25 ima 10 spoljnih uporišta za dodatno naoružanje, kao i teret (5 uporišta ispod svakog krila), tako da je opremljen snažnim kompletom vođenog i nevođenog naoružanja a može da nosi do 32 različita tipova naoružanja.
Su-25 je opremljen vazdušnim topovima, avio-bombama različitih kalibara i namena, vođenim i nevođenim raketama vazduh-zemlja, vođenim raketama vazduh-vazduh. Ukupno 32 vrste oružja mogu se ugraditi na jurišni avion.
Su-25 – jurišni avion. Osnovna namena jurišnih aviona je direktna vazdušna podrška kopnenim snagama na bojnom polju i u taktičkoj dubini protivničke odbrane. Avioni je trebalo da unište tenkove, artiljeriju, minobacače, drugu tehničku opremu, kao i ljudstvo neprijatelja; suprotstaviti približavanje taktičkih i operativnih rezervi neprijatelja bojnom polju, uništiti štabove, opremu za vezu i terenske depoe, ometati transport, uništavati avione na aerodromima i aktivno se boriti protiv transportnih i bombardera u vazduhu; potapaju rečna i morska plovila, obavljaju vazdušno izviđanje.
Su-25 je dizajniran za rad sa minimalno obučenim letačkim i zemaljskim osobljem. Vreme za pripremu aviona za polazak je neznatno. Specijalni aeromobilni zemaljski kompleks AMK-8 obezbeđuje autonomno baziranje jurišnih aviona na ograničeno opremljenim neasfaltiranim aerodromima.
Serijska proizvodnja Su-25 završena je 1992. godine i, prema procenama zapadnih stručnjaka, iznosila je oko 700 aviona svih modifikacija. Jednosedi (Su-25, Su-25BM i Su-25T/TM) proizvedeni su u fabrici aviona u Tbilisiju, dvosedi (Su-25UB i Su-25UTG) – u Ulan-Udeu.
Su-25 korišćen je u Avganistanskom ratu (1979-1989), Iransko-iračkom ratu (1980-1988), Abhaskom ratu (1992-1993), ratu u Karabahu (1991-1994), Prvom i Drugi čečenski ratovi (1994-1996 i 1999-2000), rat u Južnoj Osetiji (2008), Sirijska operacija (od 2015).
Trenutno su različite varijante Su-25 u upotrebi u vazdušnim snagama Rusije, Belorusije, Gruzije, Bugarske, Azerbejdžana, Čada, Demokratske Republike Kongo, Ekvatorijalne Gvineje, Iraka, Kazahstana i drugih zemalja.
Trenutno se ruskim trupama isporučuje Su-25 u modifikaciji SM3. Ova verzija jurišnika opremljena je automatizovanim sistemom za upravljanje vatrom, optoelektronskim sistemom SOLT-25, ugrađenim sistemom za označavanje ciljeva i nišanskim sistemom sa elementima veštačke inteligencije.
Najnovija oprema omogućava pilotu da pogađa objekte na visini većoj od 5.000 km. Svi ažurirani avioni opremljeni su motorima R-195, koji su se ranije smatrali tajnim i najpouzdaniji su u svojoj klasi. Oklopna zaštita jurišnih aviona i njihova povećana preživljavanje ostali su nepromenjeni.
Performanse Su-25
- Dimenzije: dužina – 15 m; visina – 4,8 m; Raspon krila – 14,36 m; Težina: prazan – 9315 kg; Normalno uzletanje – 14600 kg; maksimum pri poletanju – 17600 kg; borbeno opterećenje: normalno – 1340 kg; maksimalna – 4340 kg
- Brzina: maksimum na zemlji – 950 km/h; krstarenje – 750 km/h; sletanje – 210 km/h
- Maksimalni domet leta: blizu zemlje – 750 km; na nadmorskoj visini 1250 km
- Domet delovanja – 300 km; Maksimalna visina leta – 7000 m
