Najbolji na svetu F-22 Raptor juri balone, dok F-15 lovci imaju preko 100 ubistava, zašto?

Obaranje četvrtog neidentifikovanog objekta od strane američkih borbenih aviona označava prekretnicu u američkim vojnim poslovima i spoljnoj politici.

Počevši od obaranja kineskog meteorološkog balona iznad Južne Karoline 4. februara od strane F-22 Raptor-a, postavilo se pitanje zašto je prvi i jedini pogodak najnaprednijeg aviona na svetu bio balon?

Ironično, veteran F-15 četvrte generacije, verovatno sledeći na listi najbolji lovac u SAD, ima preko 100 ubistava.

Važno je ispitati simbiotski razvoj geopolitike, odbrambenog vazduhoplovstva i američke politike i ekonomije u poslednje dve decenije pa utvrditi kako su se stvari odvijale.

U poslednjem incidentu, američki lovac F-16 oborio je objekat u 14:42 po lokalnom vremenu na granici SAD i Kanade, rekao je portparol Pentagona Patrik Rajder.

U petak je F-22 oborio drugi objekat u blizini Dedhorsa na Aljasci, a treći objekat uništen je u subotu iznad kanadskog Jukona. Tokom poslednjih dvadeset godina, SAD su isključivo preduzimale vojne intervencije protiv slabo naoružanih aktera ili drastično slabijih zemalja.

To je bilo vreme nakon raspada SSSR-a kada je „moćni“ F-22 Raptor ostao bez pravog rivala. Ova neosporna „unipolarna era“ trajala je skoro 20 godina do otprilike 2014. U te dve decenije, SAD su izvršile invaziju na Jugoslaviju, Irak i Avganistan, a verovatno i diktirale mnoštvo državnih prevrata i arapskih proleća..

F-22 Raptor je ušao u upotrebu 1997. godine, sa konačnom isporukom 2012. godine, a u upotrebi je bilo oko 187 jedinica. Radi se o čistom, potpuno stelt lovcu za dominaciju u vazduhu sa malo mogućnosti za kopneni napad, koji je američkom vazduhoplovstvu bio potreban oko 2009. godine – na vrhuncu takozvanog “Globalnog rata protiv terorizma” u Iraku i Avganistanu.

Ipak, videli smo ga u akciji, ali u kampanji protiv Islamske države u februaru 2014, gde se pridružio svojim iskusnijim rođacima poput bombardera B-1B, F-15 i F-16 u napadu na kampove ISIS-a u severnoj i istočnoj Siriji. Teroristička banda teško da je bila dostojan protivnik F-22.

Sa druge strane F-15 i F-16 su rođeni na vrhuncu hladnog rata između Sovjetskog Saveza i SAD. F-16 je počeo da se razvija kao laki lovac nakon američkog iskustva u Vijetnamskom ratu sa MiG-21 – dakle jeftin, okretan jednomotorni lovac sa jednostavnom komunikacionom opremom koja može da ispaljuje rakete vazduh-vazduh.

U međuvremenu, pompa oko predstavljanja F-15 1970-ih bila je velika kao i ona oko F-22 kasnih 1990-ih. Od tada je dovoljno evoluirao nakon što su ga američke i izraelske snage koristile protiv iračkih i sirijskih aviona.

MiG-29, F-16 i F-15 sada su daleko prevazišli svoju prvobitnu predviđenu ulogu, nabavivši novije oružje, senzore i motore, napredujući od generacije 4 do 4.5, samo korak ispod generacije 5, F-22 i F-35.

Što se tiče Raptora, njegova proizvodnja je zaustavljena, sa minimalnim mogućnostima za buduće nadogradnje. USAF želi da ga uskoro povuče kako bi napravio mesto za lovac sledeće generacije (NGAD, Next-Generation Air Dominance).

F-15, F-16 ili MiG-29 iz doba hladnog rata su stoga relevantniji u „novom hladnom ratu“ jer svet upravo prisustvuje povratku konvencionalnim ratovima i takmičenju velikih sila. Ovi lovci bi verovatno postojali duže od stelt F-22 ili F-35 koji su i tehnički i finansijski veoma zahtevni, otežani prekoračenjem troškova, problemima održavanja, pa čak i padovima.

Još tragičnije za F-22, kineski J-20 i ruski Su-57 koji su se pojavili u poslednjoj dekadi su potpuno funkcionalni lovci pete generacije sa ​​većom korisnošću, industrijskom podrškom i znatno nižim troškovima. Ruski i kineski avioni su dizajnirani upravo kada su konvencionalni ratovi ponovo postali stvarnost. Za razliku od F-22, oni se razvijaju pred kraj unipolarne ere, a bili su operativni do trenutka kada su Raptorova ograničenja postala očigledna.

Drugim rečima, F-22 je imao tu nesreću da je nastao u trenutku kada su se gospodari sveta borili sa teroristima, milicijama čak i unapred oslabljenim državama, koji uglavnom nisu ni imali vazduhoplovne snage, ostavljajući ultrasofisticirani mlaznjak bez makar koliko toliko dostojnog protivnika.

F-22 sticajem okolnosti, ostaje upisan u istoriji po meču protiv bespomoćnog balona.