Malokalibarski uređaj 5,4 mm SI-LA

Beogradski konstruktor Lazar Jovanović je 13. jula 1934. godine Uredu za zaštitu industrijske svojine prijavio svoju konstrukciju malokalibarskog strelјačkog uređaja – u suštini, umetnute cevi kalibra 5,4 mm sa pratećem adapterom za zatvarač. Cev se mogla ubaciti u cev kalibra 7,9 mm, a zatvarač montirati na zatvarač vojničke puške M1924. Tako se standardno vojničko oružje brzo i lako pretvaralo u pušku pogodnu za obuku strelaca, vojnika i omladine.

Umetnuta cev je imala 6 žlebova sa uvijanjem ulevo. Sa zadnje strane se nalazio konusni dodatak koji omogućavao njeno centriranje naleganjem na prelazni konus u cevi puške M1924. Sa prednje spoljnje strane umetnute cevi bili su narezani navoji tako da se pomoću matice fiksirala uz usta puščane cevi.

’’Zatvarač’’-adapter je bio izrađen od punog čelika, u obliku čaure metka 7,9x57mm. On se u vidu adaptera, vencem danceta, fiksirao pomoću izvlakača uz čelo zatvarača puške M24.  Adapter je bio izdubljen tako da se u njega mogao ubaciti vežbovni metkić je pridržavala unutrašnja lučna opruga. Sa zadnje strane adaptera prolazila je minijaturna udarna igla koju je aktivirala igla bojeve puške i tzv. ’’izbacač’’; ’’izbacač’’ je svojim ’’repom’’ prolazio kroz prorez na zubu zatvarača puške a služio je za izbacivanje čaure vežbovnog metka i vraćanje udarne iglice u zadnji položaj.

Uprava za zaštitu je 1. marta 1937. godine Jovanoviću izdala patentni list br. 12.939 (sa retroaktivnom važnošću od 1. maja 1935). Konstruktor je rešenje, pod nazivom SI-LA Patent L. Jovanović – Sprava za precizno školsko gađanje kal. 5,4 mm, ponudio vojsci i strelјačkim društvima. Za konstrukciju se zainteresovao Savez sokola Kralјevine Jugoslavije i 1937. odlučio za nabavku uređaja „SI-LA”. Prema zahtevu SSKJ, kragujevački VTZ je osvojio serijsku izradu uređaja po jediničnoj ceni od 260 dinara. Prednost Jovanovićeve konstrukcije je bila i u tome što se mogla koristiti na svim puškama kalibra 7,9 mm u naoružanju jugoslovenske vojske: M24, M98/24, M.09S (karabin), M24M i M24Č.

Referent strelјačkog odseka SSKJ pukovnik Dimitrije Pavlović je 1938. u plan rada sokolskih jedinica ubacio i gađanje malokalibarskom puškom 5,4 mm (puškom-karabinom 7,9 mm M.24 sa malokalibarskim uređajem g. Lazara Jovanovića).

Treba reći da se Sprava za precizno školsko gađanje označavala prema kalibru – prečniku cevi, merenom od polja do polja. U suštini, prilikom gađanja je korišćen metak 5,6x15mmR, odnosno, 22 Long. Ova municija sa obodnim paljenjem, američke proizvodnje (Winchester parone kal. 22 long) 1939 godine se mogla kupiti u Beogradu po ceni od 50 dinara za 100 komada.

Tokom 1937. godine VTZ je, prema nacrtima Lazara Jovanovića, osvojio i započeo i proizvodnju jednometne takmičarske puške u kalibru. Oružje je na gornjoj strani glave sanduka imalo utisnut državni grb i oznaku „Model L. J.” (Model Lazara Jovanovića), a na levoj strani: „Voj. Teh. Zavod – Kragujevac”. Do danas nisu sačuvani podaci o broju izrađenih malokalibarskih uređaja SI-LA i strelјačkih pušaka sistema Jovanović.