Džihadisti su zauzeli čuveni sovjetski PVO sistem S-75 Dvina – Da li su njime oborili avion Asada?

Ovaj scenario je vremenski moguć, jer su pobunjenici preuzeli kontrolu nad sistemom juče ili prekjuče.

Sada, kada su džihadistički pobunjenici zauzeli sirijsku prestonicu Damask, stekli su kontrolu nad mnogim moćnim oružanim sistemima sirijskih oružanih snaga.

Jedan od najnovijih dodataka njihovom arsenalu je ozloglašeni sistem protivvazdušne odbrane S-75 iz sovjetske ere, koji je terorisao Amerikance zbog svoje sposobnosti da obori čak i najnaprednije njihove avione.

Dvinom su oborili Asadov avion?

Vest o zauzimanju sistema S-75 pojavila se na internetu neposredno pre šokantnih glasina o obaranju transportnog aviona koji je prevozio predsednika Al-Asada iznad severozapadne Sirije.

Čini se da je sistem S-75 prešao pod kontrolu pobunjenika tokom opsade grada Hame prethodnih dana. Zajedno sa gradom, u ruke pobunjenika palo je i visokodometno protivvazdušno odbrambeno sredstvo tipa S-75, najmanje četiri borbena aviona MiG-21, jedan borbeni avion L-39 i oko 40 kamiona.

Iako nije sigurno da je Asadov avion zaista pao pre nekoliko sati prilikom njegovog izlaska iz Damaska, sistem S-75 zaista bi mogao oboriti transportni avion Il-76, za koji se navodi da ga je prevozio.

Takođe ne treba zaboraviti da pobunjenici poseduju jedno od najnaprednijih ruskih radarskih sistema, Podlet-K1, koji je dizajniran za S-400 protivvazdušni sistem. Podsetimo, džihadiste podržavaju Turci koji imaju u svom posedu S-400.

Kako god, od svih sirijskih i ruskih sistema koje su pobunjenici zauzeli, S-75 je najopasniji. Posebno Amerikanci treba da budu zabrinuti zbog ove situacije, jer često izvode letove iznad Sirije kako bi podržali svoje kurdske saveznike.

Ipak, S-75 ostaje skoro zastareo sistem protivvazdušne odbrane, razvijen daleke 1950-ih godina u Sovjetskom Savezu. Njegova glavna meta bila su tadašnja američka nuklearna bombarderska letelica.

Tokom svoje “karijere,” S-75 Dvina je oborio nekoliko savremenih aviona. Godine 1957. pogodio je tajvanski Martin RB-57 D Canberra, ali je stekao međunarodnu slavu kada je oborio čuveni špijunski avion U-2 u maju 1960. iznad Sovjetskog Saveza.

Avion je leteo na impresivnoj visini od 70.000 stopa, ali to ga nije spasilo od salve raketa S-75 koje su ga pogodile.

Obaranje U-2C 1960

Prvog maja 1960. godine, sovjetske snage protivvazdušne odbrane oborile su američki špijunski avion Lockheed U-2C dok su špijunirali iz vazduha duboko unutar sovjetske teritorije.

Avion jednosed, kojim je upravljao američki pilot Frensis Geri Pauers, poleteo je iz Pešavara u Pakistanu i srušio se u blizini Sverdlovska (današnji Jekaterinburg), nakon što ga je pogodio S-75 Dvina (SA-2) raketa zemlja-vazduh. Pauers je se spustio padobranom na zemlju nakon čega je zarobljen.

Američke vlasti su prvobitno lagale nazvavši incident gubitak civilnog aviona za istraživanje vremenskih prilika kojim je upravljala NASA, ali su bile prisiljene da priznaju pravu svrhu misije nekoliko dana kasnije nakon što je sovjetska vlada prikazala zarobljenog pilota i delove opreme za nadzor U-2 , uključujući fotografije sovjetskih vojnih baza.

Nakon hapšenja, Pauers je osuđen za špijunažu i osuđen na tri godine zatvora plus sedam godina teškog rada; oslobođen je dve godine kasnije, u februaru 1962, u razmeni zarobljenika za sovjetskog obaveštajnog oficira Rudolfa Abela.

Ukratko o PVO sistemu S-75 Dvina

S-75 Dvina je sovjetski raketni sistem zemlja-vazduh razvijen tokom 1950-ih za odbranu od neprijateljskih vazdušnih pretnji. Postao je poznat kao jedan od najrasprostranjenijih i najefikasnijih PVO sistema svog vremena.

Ključne karakteristike:

• Tip sistema: Raketni sistem zemlja-vazduh.
• Rakete: V-750 (SA-2 “Guideline” prema NATO klasifikaciji).
• Domet: Do 45 km (zavisno od verzije).
• Visina dejstva: Do 25 km.
• Navođenje: Poluaktivno radarsko, uz korišćenje sistema radara “Fan Song”.
• Brzina mete: Do 1.200 m/s.

Istorijski trag:

1. Operativna primena: Prvi put je borbeno korišćen 1960. kada je oboren američki špijunski avion U-2 iznad Sverdlovska (danas Jekaterinburg). Incident je dodatno zaoštrio odnose SAD i SSSR tokom Hladnog rata.
2. Globalna upotreba: Sistem je bio izvožen širom sveta i korišćen u mnogim sukobima, uključujući Vijetnamski rat, Bliskoistočne ratove i različite regionalne konflikte.
3. Modernizacija: Sistem je tokom decenija doživeo više nadogradnji kako bi ostao relevantan protiv savremenih vazdušnih pretnji.

Prednosti:

• Visoka efikasnost protiv aviona na velikim visinama.
• Relativno jednostavna upotreba i održavanje.
• Masovna proizvodnja omogućila je široku dostupnost.

Nedostaci:

• Ograničena sposobnost protiv niskoletećih i brzih ciljeva.
• Podložan ometanju modernih elektronskih protivmera.

S-75 Dvina je ostavio značajan trag u istoriji vojne tehnologije i postao simbol sovjetske vazduhoplovne odbrane tokom Hladnog rata. Iako je danas zastareo, neki primerci su i dalje u upotrebi u pojedinim zemljama.