Američka demonstracija sile: 8 aviona U-2 Dragon Lady učestvovalo u vežbi „Šetnja slonovima“ u isto vreme

Početkom januara 2024. 9. izviđačko krilo i 940. krilo za punjenje gorivom izveli su vežbu obuke „Šetnja slonovima“ (Elephant Walk) u bazi USAF, Bill Air. Američko vazduhoplovstvo (USAF) se sprema da ukine legendarne izviđačke avione U-2 koje je koristilo skoro 70 godina.

Tada je šest izviđačkih aviona U-2S i dva trenažna aviona TU-2S, šest trenažnih T-38 i dva aviona tankera KC-135 istovremeno učestvovali u zajedničkom letu.

Izgledalo je impresivno, navodi The Drive, ali sa žaljenjem izveštavaju kako je to bio i znak da se američka vojska sprema da ukine legendarni izviđački avion izgrađen tokom Hladnog rata, koji je prvi put ušao u upotrebu pre 70 godina.

Autori publikacije pišu da američko ratno vazduhoplovstvo planira da povuče sve postojeće avione U-2 u periodu 2025-2027. Međutim, moguće je da će i nakon ovog perioda NASA nastaviti da koristi određeni broj U-2 za izvođenje istraživačkih letova.

Zanimljivo je da Pentagon želi da povuče U-2 ne zbog iscrpljenosti resursa ili zato što je našao odgovarajuću zamenu za ovaj avion, već iz teorijskih razloga.

Američka vojska želi da izgradi „decentralizovanu mrežu za prikupljanje obaveštajnih podataka“ koja će uključivati ne samo svemirske satelite, već i bespilotne letelice RQ-4 i RQ-180.

Iako je U-2S i dalje mnogo svestraniji alat za prikupljanje obaveštajnih podataka, Pentagon više ne smatra vrednim da koristi ove avione jer su skuplji i rizikuju da budu pogođeni protivvazdušnom odbranom neprijatelja.

U bilansu vojne godine za 2023. navodi se da američko vazduhoplovstvo koristi dodatnih 26 izviđačkih aviona U-2S i četiri trenažna aviona TU-2S, koji su deo vazdušne borbene komande.

Generalno, izviđački avion U-2 se ne pojavljuje često u izveštajima o specijalnoj opremi resursa. Poslednji poznati pomen ove letelice datira iz februara 2023. godine, kada je U-2 korišćen za praćenje meteoroloških balona koje je Kina koristila iznad teritorije Sjedinjenih Država, a oko kojih se digla velika prašina pa potom i bruka.

Zvaničnik američke odbrane je potvrdio da je U-2S korišćen kao deo šireg odgovora na kineski balon. Međutim, nije sasvim jasno na kojim tačkama su U-2 raspoređeni tokom više od nedelju dana putovanja meteorološkog balona kroz vazdušni prostor SAD i Kanade.

Takođe, najmanje jedan U-2S je povremeno bio u kontaktu sa Istočnim sektorom protivvazdušne odbrane (EADS) USAF-a, koji se takođe naziva pozivnim znakom Huntress, koji je deo američko-kanadske severnoameričke komande vazdušno-kosmičke odbrane (NORAD) i odgovoran za zaštitu vazdušnog prostora iznad otprilike istočne polovine susednih Sjedinjenih Država.

U-2 je jedan od onih legendarnih američkih aviona koji imaju veoma bogatu istoriju koja seže do ere Hladnog rata. Ne razlikuje se mnogo od legendarnog bombardera B-52, koji je bio bastion flote bombardera USAF-a skoro 70 godina i nastaviće da služi u narednim decenijama, sobzirom da se ne planira povlačenje bombardera u skorije vreme.

'The Photoshoot at the Edge of Space': Very impressive work by @BlairBunting to capture the U-2 Dragon Lady plane and its flights at over 20km altitude.https://t.co/N6mbWctc7Rhttps://t.co/PyPTb00enE pic.twitter.com/y44r12wE6i

— ToughSF (@ToughSf) September 23, 2023

Izviđačka letelica nastala početkom 50-ih godina 20. veka dostigla je brzinu do 805 km/h i mogla je da posmatra sa visine veće od 21,3 hiljade metara tokom 12 sati. Istovremeno, borbeni radijus aviona bio je 10,3 hiljade kilometara. 

Upravo su izviđači U-2 na velikim visinama, u službi američkog ratnog vazduhoplovstva, 24 puta preleteli teritoriju Sovjetskog Saveza između 1956. i 1960. godine, van domašaja tadašnjih PVO sistema.

Međutim, u maju 1960. je ipak oboren jedan U-2, nakon čega su letovi U-2 vršeni samo duž granica SSSR-a.

Američki Kongres je 2014. godine odlučio da otpiše sve avione U-2 zbog visoke cene sata letenja, koja je dostigla 36.000 dolara. Pretpostavljalo se da će umesto njih biti kupljeni strateški dronovi RQ-4 Global Hawk.

Međutim, ova odluka je kasnije revidirana i jedan avion je dočekao modernizaciju.

Sovjeti oborili U-2C 1960. godine

Prvog maja 1960. godine, sovjetske snage protivvazdušne odbrane oborile su američki špijunski avion Lockheed U-2C dok su špijunirali iz vazduha duboko unutar sovjetske teritorije. 

Avion jednosed, kojim je upravljao američki pilot Frensis Geri Pauers, poleteo je iz Pešavara u Pakistanu i srušio se u blizini Sverdlovska (današnji Jekaterinburg), nakon što ga je pogodio S-75 Dvina (SA-2) raketa zemlja-vazduh. Pauers je se spustio padobranom na zemlju nakon čega je zarobljen.

Američke vlasti su prvobitno lagale nazvavši incident gubitak civilnog aviona za istraživanje vremenskih prilika kojim je upravljala NASA, ali su bile prisiljene da priznaju pravu svrhu misije nekoliko dana kasnije nakon što je sovjetska vlada prikazala zarobljenog pilota i delove opreme za nadzor U-2 , uključujući fotografije sovjetskih vojnih baza.

Nakon hapšenja, Pauers je osuđen za špijunažu i osuđen na tri godine zatvora plus sedam godina teškog rada; oslobođen je dve godine kasnije, u februaru 1962, u razmeni zarobljenika za sovjetskog obaveštajnog oficira Rudolfa Abela.