Činovi i zvanja u Armiji SAD

Oružane snage SAD predstavljaju moćno sredstvo odvraćanja i važan instrument spoljne politike. Sastoje se od četiri osnovna vida: Armije (US Army), Flote (US Navy), avijacije (US Air Force) i Mornaričke pešadije – marinaca (US Marine Corps). Nju karakteriše i birokratizovanost, složen i komplikovan sistem katalogizacije, svega što je vezano za papirologiju.

Prema nekim procenama, 1945. godine na devet vojnika dolazio je jedan starešina, a danas je ta razmera jedan prema šest. Na jednog borbenog oficira dolazi osam neborbenih. 

Napomena: neke činove i zvanja je veoma teško prevesti, a da liče na naša; mnogima su ovi nazivi poznati,  stoga ih nismo sve prevodili već samo one tipične, vezane za grupe činova.

Sistem činova ima niz karakteristika, tipičnih za svaki od vidova. Taj sistem je kopiran u većem broju savezničkih i satelitskih zemalja. U odnosu na oružane snage kakve su naše, u Armiji je veoma razvijena kategorija narednika. Ima šest različitih naziva.

Štaviše, komandni narednik ( Command sergeant major) i Glavni narednik (Sergeant major of the Army) imaju više položaja  nego činova. Ovi narednici su nadređeni svim drugim narednicima i predstavljaju ih u najvišem rukovodstvu OS. Oni su neka vrsta zastupnika i branilaca prava narednika. Za oficire i generale  postoji poseban sistem dvostrukih činova, jedan stalni i jedan privremeni. Stalni čin je kao u našoj vojsci – on se stiče i gubi prema propisanim uslovima.

Privremeni čin dobija se u zavisnosti od formacijskog položaja na koji je dotični postavljen. Uz tu poziciju ide i platni razred, ili rang plate (u doslovnom prevodu). Između dva svetska rata takav način duple kategorizacije bio je zastupljen u više armija. Ti platni razredi, osim što omogućavaju preciziranje VESA ili koda, regulišu i sticanje materijalnih pogodnosti – plate, lične opreme i prehrane. Ukoliko niži po stalnom činu dobije položaj koji odgovara višem činu, on tada može ostvarivati materijalne privilegije u skladu sa propisima za taj položaj.

Kako to u praksi izgleda? Ako potporučnik bude postavljen na mesto komandira čete, odmah dobija privremeni čin kapetana, dok će mu stalni čin ostati potporučnik. Stalni čin će se poklopiti sa privremenim u slučaju da se steknu  uslovi koji se odnose na službu u činu. To može da se dogodi, ali ne mora.

Interesantan je slučaj karijere jednog američkog generala. On je kao narednik tokom Prvog svetskog rata brzo napredovao, zahvaljujući svojim sposobnostima i sticaju okolnosti (zamene, pogibija komandira, nedostatak osoblja), do mesta načelnika štaba pešadijskog bataljona i dobio je privremeni čin majora. U međuvemenu, njegov stalni čin, protokom vremena stigao je do ranga potporučnika. Kada je posle rata došlo do demobilizacije i smanjenja sastava, on je postavljen za komandira voda, pa je privemeni čin majora zamenio činom potporučnika. Kasnije je on napredovao i stigao do redovnog čina generala. Inače, najviši stalni čin u Armiji SAD je general-major (Major-general) i on se ne može umanjivati. Svi ostali generalski činovi su privremeni, tj. dobijaju se postavljanjem na odgovarajući formacijski položaj.

Čin generala armije dodeljuje se samo u slučaju rata. Obraćanje između činova nije kao kod nas i mlađi po činu starijeg ne oslovljaju po činu. Višem po činu mlađi se obraća isto – gospodine, odnosno gospođo, ne navodeći čin. Stariji po činu mlađima se obraćaju imenom ili činom. Takav način ophođenja važi za sva vojna lica iz kategorija vojnika, svih zastavnika, mlađih i starijih oficira i generala. To važi i kod ophođenja građanskih lica na službi u Armiji. Izuzetno, ako mlađi žele da istaknu poštovanje i bliskost mogu se u propisanim situacijama obratiti sa ”moj generale – my General”)

Zbog čega je ovo trebalo pojasniti? Više puta se moglo čuti da je taj-i-taj pukovnik (zasluženo stekavši to zvanje jer je vodio odgovarajuću jedinicu kroz ratna iskušenja) posle rata vraćen na čin, recimo, majora. To je bio slučaj sa svima koji su ostali u aktivnoj službi.

Poznat je slučaj brigadnog generala Bonera Felersa (Bonner Fellers) koji je odigrao veoma značajnu ulogu u neposrednom posleratnom dijalogu generala Makartura i cara Hirohita. Prevodilac filma, koji po svoj prilici nije dobro poznavao sistem titulisanja u Armiji SAD, patetično je na kraju, kroz špicu predstavio njegovu sudbinu tako što je naveo da mu je Ajzenhauer skinuo čin na rang pukovnika, pa je to izgledao kao da je kažnjen za ono što je učinio. Istina je drugačija: u oktobru 1946. sa još 212 generala njemu je smanjen čin prema potrebi službe. Napustio je Armiju 30. novembra 1946. godine i posvetio se politici. Godine 1948. unapređen je prilikom penzionisanja u čin koji je imao za vreme rata.

Tablicu koja je pred vama nije teško pratiti jer smo na razne načine do sada uspevali da se upoznamo, bar približno, sa ovim označavanjem. Hobisti kroz filmove i literaturu, a profesionalci kroz saradnju sa pripadnicima NATO alijanse ili u mirovnim misijama OUN. Navedimo nekoliko prevoda koji su orijentiri za lakše praćenje:

• Enlisted – vojnici.
• Non-Commissioned officers – narednici.
• Warrant officers – zastavnici.
• Сompany grade officers – oficiri mlađeg ranga, četni oficiri.
• Field grade officers – stariji oficiri.
• General officers – viši oficiri, generali.

Armija (US Army)

Ratno vazduhoplovstvo (US Air Force)

Obalska straža i Mornarica (Coast Guard and Navy)

Mornarički korpus (US Marine Corps)