NaslovnaAnalitika''Kalašnikov'' Tip 56 u Vietnamskom ratu

”Kalašnikov” Tip 56 u Vietnamskom ratu

U eri stalnih vesti koje pristižu iz Afganistana, mediji nisu propustili da zabeže izveštaje UN da je i Srbija snabdevala afgansku armiju oružjem, a koje je sada palo u ruke Talibana.

Ukazom predsednika Hamida Karzaija (Hamid Karzai) od 1 decembra 2002, formirana je nova Nacionalna Armija Afganistana. Naoružavanje vojnih i policijskih snaga vršeno je uz dozvolu i novčanu podršku SAD i NATO. U sklopu ovog aranžamana, Zastava Oružje je legalno prodala Afganistanu 975 pištolja tipa 9 mm CZ-99, 416 pušaka (?), 3900 jurišnih pušaka (prema medijima, 5.56 mm M21 i 7,62 mm M70AB3) koje su, prema uvreženoj praksi tretirane kao kalašnjikovi, 15.084 lakih mitraljeza 7,62×51 mm NАТО M.84 (licencna proizvodnja PKT, razvijen u okviru programa Kapela) i 9509 teških mitraljeza .50 BMG М86, М87 i/ili M02/07 Koyot (razvijeni na bazi KP NSV Утёс). To znači da su većinu mitraljeza u avganistanskoj vojsci i policiji činili proizvodi kragujevačke Zastave oružja. Poštujući Pravila ponašanja EU o izvozu oružja (EU Code of Conduct on Arms Export), a uz pomoć i saradnju SAD i NATO, „Jugoimport-SDPR” je od 2007. godine sklopio više ugovora o prodaji naoružanja oružanim snagama Iraka i Avganistana. U sklopu ovih isporuka značajno mesto su zauzimale Zastavine automatske puške u kalibru 7,62 milimetara. U cilјu realizacije ovih projekata, u Zastavi su izgrađeni eksportni modeli pušaka/automata M70B3 i M70AB3. Ove varijante nastale su uklanjanjem tromblonskog nišana – regulatora gasova i šipke sa oružja M70B1 i M70AB2, tako da se na njih mogao montirati podvesni bacač granata 40 mm BGP-25.

https://www.facebook.com/Dozvolite/photos/a.941925882664006/1503673183155937/?type=3

Slične vesti objavljivane su i nakon okupacije Iraka. Pri tome, malo ko je tada naveo da je Jugoslavija još sedamdesetih gоdina XX veka Iraku prodala licencu i izgradila fabriku za proizvodnju automatskih pušaka 7,62 mm M70 i snajpera M76. Tokom 1976. godine „Jugoimport-SDPR” je pokušao da zainteresuje Bagdad za novu snajpersku poluautomatsku pušku 7,92 mm M76. Irak je, međutim, pokazao interesovanje za naše automatske puške M70B1 i M70AB2. Ubrzo je skloplјen ugovor o prodaji licence i započeta je izgradnja fabrike pod kodnim imenom Zastava – KOL 6. Izgradnja fabrike i izrada nulte partije dovršeni su 1979. godine. U novom zavodu Al Kadisija (Al-Qādisiyyah) u Bir Masamadu, pokrajina Babil (Bi’r Musa mmad, Babil, južno od Bagdada), započeta je serijska izrada iračke AP 7,62 mm pod nazivom Tabuk (Tabūk). Naši stručnjaci morali su da savladaju probleme vezane za izmene nastale tokom procesa proizvodnje, te probleme proistekle iz lošeg kvaliteta municije iračke produkcije.

Famozni ”kalašnjikov” je po prvi put na međunarodnoj medijskoj sceni postao glavna senzacija tokom Vietnamskog rata. Upravo zbivanja u Afganistanu ponovo su pobudila analitičare da pokrenu pitanje tipa AK koji je bio u naoružanju Vietkonga i armije Severnog Vijetnama. Naime, Amerikanci su se decenijama trudili da potisnu iz sećanja bolna iskustva iz ovog izgubljenog sukoba. Armija ni tokom rata nije davala detaljnije vesti o zaplenjenom oružju a u samim SAD bilo je nezakonito donositi sa poprišta borbi trofejno automatsko oružje, pa i AK-47. Istina, izvestan broj vojnih lica uspeo je da manji broj trofejnih AK-47 prokrijumčari u SAD.

U septembru 1968, tokom loše najavlјenog, malo poznatog i kratkoročnog (30 dana važnosti) programa amnestije, legalizacije i registracije prokrijumčarenog automatskog trofejnog oružja iz Drugog svetskog, Korejskog i Vijetnamskog rata, prijavljen je zanemarljiv broj primeraka; naime, veterani nisu verovali u program smatrajući da je to samo varka kako bi trofeji bili oduzeti. Jedan od retkih koji je tada registrovao plen donet iz Vijetanama bio je major (S-3: plans, operations, training) 1. bataljona 9 USM  (1st Battalion, 9th Marines, The Walking Dead); major je služio u Vijetnamu 1966-67, a po povratku u SAD ”prošvercovao” je jedan kalašnikov zaplenjen  kod Con Thiena, 3 km od tadašlje Demilitarizovane zone (DMZ).

Nakon skoro pola veka, naš prijatelj Frank Iannamico je uvidom u ovaj kalašnikov, zaključio da su Vijetkong i armiju Severnog Vijetnama u ranoj fazi rata uglavnom snabdevali – Kinezi. Naime, radi se o kineskom automatu 7.62x39mm Tip 59. Kinezi su sopstvenu produkciju jurišnih pušaka AK-47 započeli tokom 1956 godine.  Oružje je ponelo naziv Tip 56 a baziralo se na ”trećem tipu” sovjetskog AK-47: naime, imalo je sanduk izrađen od punog čelika, obradom rezanjem. Sovjetski Iževski zavod je od 1949 do 1952 proizvodio svoj AK sa sandukom izrađenim od štampanih limova. Zbog lošeg kvaliteta ovog ranog oružja, Rusi su od 1952 do 1959 sanduk izrađivali mehaničkom obradom od punog čelika a 1959 su u proizvodnju i naoružanje uveli novi AKM, kod koga je sanduk ponovo bio od štampanih limova (usavršen process presovanja limova). Sovjetski AK-47 iz perioda 1952-1959 u zapadnoj nomenklaturi je označen kao AK-47 Tip III pa je tako ova varijanta proglašena i za kineski uzor. Kineski Tip 56 je skoro u potpunosti predstavljako kopiju sovjetskog AK-47 sa drvenim kundakom. No, Kinezi su na pušku dodali preklapajući trouglasti, ”šilo” bajonet; prema njihovom mišljenju, ovakvo sečivo lakše je probijalo neprijateljsku debelu odeću u zimskim uslovima ratovanja. Zaštitnik mušice kod kineskog oružja potpuno je zatvoren a zadnji nišan gradiran za rastojanja do 800 m. Kina je Tip 56 proizvodila u više fabrika. No, primerak zaplenjen  1966 godine kod Con Thiena, nosio je oznaku zavoda ”366” iz Hei Long Jianga – broj 66 u trouglu (kasnije China North Industries, NORINCO).

Kambodzanski vojnik 1970 godine naoruzan puskom Tip 56
Kambodzanski vojnik 1970 godine naoruzan puskom Tip 56

No, ako se osvrnemo na izvore iz epohe, očito da su Vietkong i armija Severnog Vijetnama i u ranoj fazi rata raspolagali originalnim, sovjetskim AK-47 ili bar njegovom kopijom Tip 58 iz Severne Koreje. Naime, na legendarnoj fotografiji kapetana Majla Harvija (Michael Harvey) iz 1966, uočljiv je kalašnikov bez kineskih ”primesa”. Michael Harvey je od maja 1965 do maja 1966, u činu kapetana, služio u Sajgonu, pri vojnoj policiji (US Military Police). Kao i većina američkih oficira, bio je smešten u čuvenom hotelu Victoria u Sajgonu. No, 31 marta 1966, Vijetkong je izvršio napad na hotel streljačkim oružjem a potom ga je skoro potpuno razneo udarom automobila-bombe.  Posle napada, Harvey je fotografisan vise puta; najpoznatija je fotografija na kojoj drži jedan AK-47: na oružju je uočljivo da ima sanduk od punog metala, zaštitnik mušice je otvoren a preklopni bajonet ne postoji. U suštini, automat je identičan sa sovjetskim AK-47 kao i severnovijetnamskim Tip 58. Na drugoj, kolor fotografiji, Harvey je prikazan posle napada na hotel, a u rukama drži isti kalašnikov i pumparicu Winchester M1897 ili M1912 sa polomljenim kundakom.

Ovde se treba osvrnuti na činjenicu da su mnoge zemlje sveta (sa korenima u državama bivšeg Varšavskog bloka) proizvodile kalašnikove i njihove klonove bez ikakvih patentnih prava. 

Tek 1998 godine AO Ižmaš je u Švajcarskoj, u Međunarodnom patentnom zavodu, podneo zahtev za zaštitu niza rešenja Mihaila Timofejeviča Kalašnikova. Zavod je 4 februara 1999 dobio patentni list WO9905467. No, ovim je pravno bio zaštićen samo AK-74M ali ne i stari AK-47 i AKM. Bez obzira na to, tokom 2009 godine kineski Norinco je počeo pregovore sa Ižmašom oko otkupa licencne dokumentacije.

Vojne pumparice M1897 i M12 Winchester
Vojne pumparice M1897 i M12 Winchester

KOMENTARIŠI

Molimo unesite svoj kometar!
Ovde unesite svoje ime

Povezani članci

Najnovije objave