Stogodišnji aristokratski sprinter
U jednom od prijašnjih tekstova na sajtu Oružje Online detaljno smo predstavili lovački karabin sistema “mauzer 66” sa takozvanim teleskopskim zatvaračem i izmjenjivim cijevima. Riječ je o konstrukciji njemačkog streljačkog šampiona, oružara i balističara Valtera Gemana, osnivača firme “Gehmann”, poznate po proizvodnji streljačke (takmičarske) opreme i pomagala. Iskusnim lovcima i strijelcima, prvenstveno starijih generacija, poznato je da se ime tog njemačkog stručnjaka dovodi u vezu i sa oživljavanjem jednog starog i egzotičnog karabinskog metka, čije su impresivne balističke osobine dugo privlačile i još privlače pažnju, makar kao primjer ranih istraživanja i primjene naučnih saznanja u oblasti lovne balistike. Riječ je o metku 7×66 mm Super Express vom Hofe.
Između dva svjetska rata balističari, konstruktori i proizvođači lovačke municije pred sebe su postavili zadatak da čauru metka te količinu i vrstu barutnog punjenja usaglase i optimizuju sa kalibrom zrna i dinamikom fluida (to jeste protokom barutnih gasova koji zrnu saopštavaju početnu brzinu) na najbolji mogući način. Tako se, između ostalog, eksperimentisalo sa novim konstrukcijama čaura, naročitim uglovima ramena čaura, novim vrstama baruta, ali i kapisli, koje će barutno punjenje što ravnomjernije potpaliti i aktivirati. Ukratko, pri konstruisanju se težilo što boljim balističkim performansama, sa naglaskom na početne brzine i razantnost putanje projektila. Pokazalo se da kombinovanje dugačke čaure velike zapremine sa barutom sporije brzine gorenja daje najbolje rezultate.
Na toj ideji nastao je i metak 7×66 mm Super Express vom Hofe (kao i metak 7h75 mm R SE vom Hofe, namijenjen kombinovanim puškama). Konstruisao ga je njemački balističar Ernst Avgust fon Hofe, čovjek koji usko sarađivao sa nekim od najistaknutijih stručnjaka svoga vremena, kao što je Vilhelm Breneke. Hofe je sa jednim poslovnim partnerom 1930. godine u Berlinu osnovao fabriku municije “Hofman”, gdje se ova municija prvobitno proizvodila.
7×66 mm Super Express vom Hofe razvijen je na osnovu metka .404 Jeffery (sužavanjem čaure), a karakteriše ga neobična flašasta čaura, čiji je prečnik oboda manji od prečnika tijela čaure. Dužina čaure je 66 mm, a ukupna dužina metka 83,80 mm. Balistika ovog metka bila je u vrijeme kada je nastao zaista fantastična, a dobar broj autora i danas je smatra boljom od čuvenog metka “7 mm remington magnum”, čak i od vanserijskog metka 7 mm Weatherby magnum (na primjer, zrno 7×66 SE von Hofe od 11 grama brže je od zrna 7 mm Remington magnum mase 11,34 grama za skoro 92 m/s, a od zrna metka 7 mm Weatherby magnum za 50 m/s). Početna brzina, sa određenim tipovima zrna, išla je čak i do 1.100 m/s. Ali i pored svih kvaliteta ova se municija pokazala preskupom (o cijeni oružja ne treba ni govoriti) pa je nedugo po uvođenju nestala sa tržišta. Ipak, bilo je to samo privremenog karaktera.
Poslijeratni period i Valter Geman
Nakon Drugog svjetskog rata, pošto je Njemačka započela sa obnovom, spomenuti puškar Valter Geman u Karlsrueu osniva 1949. godine svoju firmu. Ubrzo se odlučio da zanovi metak 7×66 mm Super Express vom Hofe, a 1955. godine on preuzima i robnu marku “Vom Hofe”. Geman će taj metak dodatno poboljšati, a konstruisaće i specijalno novo zrno nazvano Stopring-Geschoss “ToSto”, slično Brenekeovim zrnima TUG i TIG. Bila su to zrna sa karakterističnim kanalom iznad vrata čaure, dnom u obliku čamca, čeličnom niklovanom košuljicom i prednjim dijelom konstruisanim da fragmentiše i nanosi teške povrede vitalnih organa čim se zrno nađe u tijelu divljači. Zadnji dio zrna zajedno sa tvrdim jezgrom nastavlja dalje i potpuno penetrira. Ojačani dio košuljice bio je nešto manjeg promjera, što je doprinosilo smanjenju visokog pritiska.
Karabini u kalibru 7×66 mm Super Express vom Hofe
Inače, pušaka u ovom kalibru je malo i sve su luksuzne i aristokratske – uglavnom je riječ o prvoklasnim “švedskim mauzerima” i već pomenutoj Gemanovoj konstrukciji “mauzer 66”. Zanimljivo je spomenuti da je Valter Geman prototipove “mauzera 66” ispitivao u jugoslovenskim lovištima, čemu je lično prisustvovao pokojni velikan jugoslovenske lovne balistike magistar Dušan Bojović (o čemu je i pisao u svojim člancima).
Treba reći i da postoje puške čije cijevi su imale ležište metka naročite konstrukcije namijenjeno snižavanju žestokih pritisaka koje municija 7×66 mm SE vom Hofe proizvodi. U takvom ležištu rame čaure se pri aktiviranju metka deformisalo formirajući još jedno “rame” i ostavljajući veoma kratak vrat (u kojem je uglavljeno zrno). Smatralo se da je vrat čaure u tom trenutku već obavio svoj zadatak i zrno se od njega odvojilo, čime je protok barutnih gasova, a samim tim i pritisak, bio na najbolji način optimizovan u saglasju sa fizikom, odnosno zakonima kretanja fluida. Takve čaure ostaju nakon pucanja programirano deformisane. Municiju 7×66 SE vom Hofe je proizvodio mali broj evropskih proizvođača, poput njemačkog DWM-a, švedske “Norme” i austrijskog “Hirtnebergera”. Sreće se i evropska fabrička municija laborisana američkim zrnima. Oznake su: 7×66 mm SE / 7×66 Super Express VOM Hofe / 7.2×66 Vom Hofe / 7×66 SEvH/ DWM 603 / 7.6×66.
U praksi je 7×66 mm SE vom Hofe metak koji se može poželjeti i zadovoljava gotovo sve lovačke potrebe, a posebno je pogodan za pucanje na velikim daljinama. Optimalna udaljenost za ovaj kalibar je 196-223 metra u zavisnosti od tipa i mase zrna. Ali, pad zrna na 200 ne prelazi 3,5 cm, a na udaljenosti od 300 metara iznosi 13,3-19,5 cm. Primjera radi, sa zrnom mase 7,8 grama početna brzina iznosi 1.078 m/s. Na daljinu od 300 metara takvo zrno donese brzinu od 846 m/s! Ovaj podatak svrstava metak 7×66 mm SE vom Hofe na prvo mjesto kada je riječ o lovu divokoza i slične divljači na daljinama od 200 metara pa nadalje. Metak razvija visok pritisak od 3.800 bara i ima jak trzaj.
Magistar Bojović napisao je da uglavnom sve što važi za 7 mm Remington magnum važi u još većoj mjeri i za 7×66 SE vom Hofe i 7×75 mm E SE vom Hofe, da su sjajni za lov jelena na graničnim rastojanjima i pravi izbor za ljubitelje ekskluzivne, teško nabavljive i veoma skupe municije. Pucanje na srneću divljač ovim kalibrom, veli Bojović, isto je što i pucanje topom na kokoške.
Danas je 7×66 SE vom Hofe u pravom smislu riječi egzotičan kalibar, ali, kako to obično biva, pojedini proizvođači uvode nove kalibre i njihova balistička svojstva reklamiraju kao posljednji domet aktuelnog stepena nauke i tehnologije. Takav je slučaj i sa modernim američkim metkom .28 Nosler, koji američki proizvođač čak reklamira kao najmoćniji metak u kalibru 7 mm. .28 Nosler zapravo nije ništa drugo nego klon starog njemačkog aristokrate 7×66 SE vom Hofe. Recimo za kraj – ako neko želi nabaviti svježu municiju za svoj “mauzer 66” u ovom kalibru, to zadovoljstvo će ga koštati 240 KM za kutiju od 20 metaka njemačke firme “Sax Munitions GmBH”.
