Na najvećem svjetskom sajmu oružja Shot Show, koji se održava u Las Vegasu, američka kompanija Kel Tec predstavila je prije nekoliko godina sasvim novo sportsko oružje “bullpup” konfiguracije.
Konstrukcione prednosti “bullpup“ konfiguracije pušaka ne dolaze do izražaja, kako se pogrešno smatra, samo na bojnom polju, a znajući da dobar broj rekreativnih strijelaca i lovaca takve puške smatra vrlo praktičnim i upotrebljivim, proizvođači se trude da zadovolje upravo njihove preferencije (bilo da je riječ o specijalizovanim lovačkim ili modifikovanim vojničkim žlijebljenim ili glatkocijevnim puškama).
Šta je to “bullpup” konfiguracija?
“Bullpup” konfiguracija pušaka podrazumijeva izmiještanje uopšteno govoreći akcije odnosno zatvarača i sistema za hranjenje iza okidača, pri čemu je uz standardnu dužinu cijevi ukupna dužina oružja znatno manja od dužine oružja uobičajene konfiguracije. Ležište metka i sistem za zatvaranje su uvijek pozadi, iza okidača, bez obzira na sistem hranjenja i bez obzira da li se radi o poluautomatskoj/automatskoj pušci ili pušci sa obrtno-čepnim zatvaračem ili pak oružju kod koga je predviđeno da se municija uvodi ručno u ležište kao kod prelamača. Time se, dakle, dobija oružje kod koga se standardna ili nešto duža cijev nalazi u kraćem i lakšem pakovanju, vrlo zgodnom za transport i cjelodnevno nošenje, što i jeste osnovna prednost ovakvih konfiguracija u lovačkom smislu. Smatra se da je prvi put u istoriji predmetni koncept primijenjen na britanskom obrtnočepnom karabinu “Thorneycroft” iz 1901. godine.
Porijeklo pojma „bullpup“ nije sasvim jasno ali je on opisnog karaktera (u slobodnom prevodu sa engleskog jezika “štene buldoga”) koji ovako kratko oružje povezuje sa zatupastom “kusom” njuškom pomenute rase pasa.
Pod pretpostavkom da čitaoci uglavnom poznaju osnovne konstrukcione karakteristike “bullpup” pušaka, mi se ovom prilikom nećemo baviti uporednom analizom prednosti i mana “bullpup” (u daljem tekstu bulpap) i standardne konfiguracije, činjenica je da obje škole imaju svoje pristalice.
Napomenućemo da je najveći izazov za konstruktore poluautomatskih i automatskih bulpap pušaka ambidekstralni sistem izbacivanja čaura koji je inherentno prilagođen svim strijelcima (desnorukim i ljevorukim).
Brojne svjetske armije odavno su opremljene bulpap puškama (francuska FAMAS, austrijska Steyr AUG, britanska Enfield L85A2, ruska Dragunov OTs-03 SVU itd). Takođe, brojni su i lovci koji sa uspjehom love bulpap lovačkim puškama (neke od njih su italijanska “violin” FAVS Stradivari, njemačke “Pfeifer Waffen” SR2 I SR3, “Keppeler” KS-V i “Steinkamp” SW1, zatim “Waffen Greger” sistem za konverziju standardnog karabina Browning BAR u bulpap konfiguraciju, brojne bulpap sačmare itd).
Kel-Tek i Džordž Kelgren
U gradu Kokoa, u američkoj saveznoj državi Florida, živi i radi rođeni Šveđanin Džordž Kelgren (George Kellgren), osnivač i glavni inženjer firme Kel-Tec. Kelgren se krajem prošlog vijeka u rodnoj Švedskoj oprobao kao dizajner za to vrijeme veoma naprednih konstrukcija bulpap automatskih pušaka i municije malog kalibra, pri čemu je naglasak stavio na primjenu specijalnih plastičnih masa. Nakon toga se seli u SAD i tamo osniva nekoliko firmi a proslavlja se konstrukcijama ultramodernih pištolja i automata izrađenih pretežno od polimera (Intratec TEC-9, Grendel P10 itd.) Firma Kel Tek osnovana je 1995. godine i uspješno proizvodi i prodaje više modela pištolja, karabina i sačmarica.
KEL TEC RDB C
Konstruktor Kelgren 2003. godine je razvio a 2007. prestavio poluautomatsku pušku budućnosti RFB. Radilo se o kompaktnom, modularnom i potpuno ambidekstralnom oružju bulpap konfiguracije u kalibru .308 Win, sa oscilujućim (nagibnim) bravljenjem zatvarača i sistemom gasne pozajmice sa klipom kratkog hoda. Hranjenje je obezbijeđeno standardnim FN FAL okvirima. Čaure su posredstvom specijalnog sistema ekstraktora izbacivane naprijed kroz naročitu cijev, čime je omogućeno lako rukovanje desnorukim i ljevorukim strijelcima. Početkom 2014. godine predstavljeno je novo oružje Kel Tec RDB u kalibru 5.56x45mm / .223 Rem, koje se baziralo na prethodnom modelu s tim da je, uz neke sitnije konstrukcione izmjene koje doprinose boljoj kontroli i blažem trzaju, uveden rotacioni zatvarač a otvor za izbacivanje čaura smješten iza uvodnika okvira čime je obezbijeđeno izbacivanje čaura na dole. Hranjenje se ovoga puta obavlja posredstvom standardnih M16/AR15 STANAG okvira.
Na modelu RDB bazira se nova bulpap puška RDB C. Ono što odmah privlači pažnju kod nove puške jeste nedostatak pištoljskog rukohvata koji je napušten iz razloga prilagođavanja zakonskim propisima u pojedinim američkim saveznim državama. Iako u prvi mah takvo rješenje djeluje na silu iznuđeno, odbojno i nezgrapno, utisak se u potpunosti mijenja kada oružje uzmete u ruke i brzo shvatite da RDB C odlično leži u ramenu te da je vrlo zgodna, udobna i manipulativna.
Polupištoljski rukohvat zapravo postoji samo sa donje strane uslovno rečeno vrata kundaka, a predviđeno je da se palcem obuhvata sanduk sa gornje strane kako bi se obezbijedio čvrst i sasvim prirodan hvat. U skladu sa opisanim rješenjem prilagođena je i pozicija obarače i njenog branika pa se može konstatovati kako sve zajedno čini izbalansiran, ergonomičan i elegantan sklad. Utvrđivač okvira je relociran i nalazi se na tijelu kućišta mehanizma za okidanje odmah ispod ustavljača zatvarača (obje komande su ambidekstralne) dok je dugme kočnice poprečnog “cross bolt” tipa smješteno iza obarača na dohvat kažiprsta.
Oružje je, kao što je napomenuto, kompletno ambidekstralno i po želji može odmah biti angažovano sa bilo kog ramena. Ručica zatvarača nalazi se sa prednje lijeve strane, iznad podkundaka (kao kod HK G3), a može biti prebačena sa jedne na drugu stranu.
Na cijevi su montirana dva nosača na kojima se nalazi uobičajena šina za montažu optičkih nišana. Puška se brzo rasklapa izvlačenjem dvije čivije čime se odvajaju polimerski sklop sanduka (to jest kućišta mehanizma za okidanje koji integriše otvor za izbacivanje čaura i rukohvat sa obaračem), poklopac sanduka koji predstavlja kundak sa osloncem za rame i obrazinom te naposlijetku skida se podkundak, čime dolazimo do glavnih sastavnih dijelova.
Cijev je radi čišćenja moguće potpuno odvojiti. Zatvarač je rotacioni a klip ima nešto duži hod, što je uslovljeno izmještenim otvorom za izbacivanje čaura (čaure se dakle izbacuju na dole, kroz otvor lociran iza uvodnika okvira a jedinu zamjerku strijelci upućuju upravo u ovom pravcu jer vrela čaura može opeći ruku kojom se vrši okidanje ako se nose kratki rukavi).
Sistem gasne pozajmice ima regulator protoka barutnih gasova. Ciklus rada zatvarača je vrlo brz i mekan, a uz pravilan hvat podkundaka odskok je skoro neosjetan i trzaj veoma blag, uporediv sa malokalibarskim puškama.
Predviđeno je da se puška puni okvirima kapaciteta 10 metaka. Sportski poluautomatski karabin bulpap konfiguracije Kel Tec RDB C nudi se u dva kalibra i to 5.56mmx45 (.223 Rem) i 6.5mm Grendel. Imajući na umu pobrojana konstrukciona rješenja, opštu kompaktnost, dobar balans i egonomičnost, brz i ujednačen rad zatvarača, dobru kontrolu te primjenu najmodernijih lakih plastičnih materijala i vrhunskih tehnologija izrade, uz antikorozivnu zaštitu čeličnih dijelova, može se zaključiti kako je Kel Tec RDB C sportski karabin budućnosti.
