(Iranski klon AM-50 Sayyad)
Nastanak austrijske velikokalibarske snajperske puške (Anti-Material Rifle, AMR) Steyr HS-50 nije potpuno jasan. Prema nekim izvorima, Steyr Mannlicher GmbH je nemačkom proizvođaču Hajnrihu Fortmajeru (Heinrich Fortmeier) poverila da za sajam Shot-Show u Las Vegasu 2002. godine razvije jednometnu snajpersku pušku u kalibru .50 BMG sa obrtno-čepnim zatvaračem. Nakon završetka projekta, Fortmajer je dobio pravo da proizvede ograničenu seriju oružja i predstavi ga pod sopstvenim imenom. Nakon sajma, Austrijanci su preuzeli sva prava na oružje koje je dve godine kasnije, na istoj manifestaciji, širokoj publici prezentovano pod nazivom Steyr HS-50. No, nekoliko goina kasnije, Fortmajer je na tržište plasirao ‘’novu’’ generaciju AMR u kalibru 12.7mm – Fortmeier .50 BMG, koja se minimalno razlikuje od austrijske Steyr HS-50 (odsustvo podužnih žlebova za smanjenje mase i bržeg hlađenja cevi).
Inače, fabrika iz Štajera je 2004. godine plasirala i snajper HS izgrađen oko municije 11,6x90mm (.460 Steyr, HS.460), razvijen za tržišta na kojima je kalibar .50 BMG (12,7x99mm) zabranjen (Australija, Kalifornija). Zanimljivo je da je ovaj kvalitetni metak nastao i uz učešće naših stručnjaka i proizvođača. Naime,naš dragi prijatelj, inače poznati austrijski ekspert za oružje i municiju, Horst Grilmajer (Horst Grillmayer, 1940-2013), duže vreme je radio na razvoju kvalitetne ”Long range shot” municije poput .375 Snipe Tac (9.5x78mm), .375 Tyr (Grillmayer 9.5x80mm) ili .408 Chey Tac (10.36×77mm).
No, Grilmajer je zaključio da Large-Rifle-Magnum kapsle ne odgovaraju sporogorećem barutu u čahurama velikih zapremina. Kako primena kapsli za municiju .50 BMG nije bila moguća zbog dimenzija, Grilmajer je u saradnji sa italijasnkim ekspertom za balistiku i forenziku Đanlukom Bordinom (Gianluca Bordin), nemačkim proizvođačem oružja Hajnrihom Fortmajerom (Heinrich Fortmeier), proizvođačem municije – Diterom Horneberom (Hülsen-Dieter Horneber, Nürnberg), kao i Unisom “Ginex” d.d. iz Goražda (Federacija Bosne i Hercegovine) te užičkim ”Prvim Partizanom” (PPU), započeo razradu nove municije sa kapslama snabdevenim većom količinom inicijalne smeše, sa odavanjem dužeg plamena više temperature.
Tako je nastao metak Grillmayer .460 (zvanično poznat kao Steyr .460). Metak se bazirao na skraćenoj čahuri .50 BMG, prilagođenoj zrnu manjeg kalibra (11,6mm umesto 12,7mm). Nova municija je imala dobar potencijal za dalekometno snajpersko oružje pošto je zrno imalo manju masu i manji impuls trzanja. Zrno mase 34 g. je, naime, imalo početnu brzinu od 945 m/s i energiju od 15200 J.
Nakon pojave na tržištu prve varijante snajpera, austrijskom AMR oružju je poklonjena velika medijska pažnja. Naime, Austrijanci su 2005. godine 800 snajpera Steyr HS-50 prodali Iranu. Transakciji je prethodila odluka austrijske vlade, usvojena u novembru 2004. godine, prema kojoj je odobren izvoz oružja u Iran. Ova odluka je izazvala reakciju SAD, koje su 25. decembra 2005. nametnule embargo na proizvode firme Steyr Mannlicher GmbH. Amerikanci i Britanci su, naime, iskazali bojazan da snajpersko oružje ilegalnim putevima može dospeti u Irak i ruke pobunjenika koji bi ih upotrebili protiv koalicionih i regularnih iračkih snaga.
U februaru 2007, britanski Daily Telegraph je doneo vest kako, navodno, irački pobunjenici raspolažu sa više od 100 snajpera Steyr HS .50. Britanski dopisnik, Tomas Harding, čak je naveo da je prvi američki vojnik ubijen iz austrijskog oružja samo 45 dana nakon što je ono brodom dopremeljeno u Iran. Na ove vesti odmah je reagovao Franc Holcšuh (Franz Holzschuh), glavni izvršni direktor ”Štajer-Manlihera”, navodeći kako proizvođaču niko nije dostavio bliže podatke i serijski broj inkriminisanog oružja kako bi se potvrdilo da ono zaista potiče iz kontigenta prodatog Iranu.
No, daleko je važnije bilo to što je licenca na HS .50 istekla još 2006. godine tako da su neke zemlje pristupile serijskoj proizvodnji kopija istog oružja. ”Dejli Telegraf” je priznao da nije proverio navode iznete u članku iz februara 2007, a i američka komanda je krajem iste godine zvanično potvrdila da u Iraku nije otkriven ni jedan komad dalekometnog snajpera austrijske proizvodnje. No, vremenom će se pokazati da je Franc Holcšuh bio u pravu: iranska vojna industrija je brzo prekopirala Steyr HS .50 i započela serijsku proizvodnju snajpera pod nazivom AM50 Sayyad (Lovac).
Snajperi AM50 su primećeni u opremi iranskih, iračkih i sirijskih vladinih snaga ali i u rukama iregularnih grupa u Siriji, Iraku i pojasu Gaze. Tako su 2014. godine AM50 dokumentovani u naoružanju iračkih vladinih snaga a veruje se das u nabavljene preko šiitske milicije iz Irana. U novembru 2015, šiitska milicija u Siriji je od boraca ”Džabhat Al Nusra il al el Šam” (Ǧabhat an-Nuṣra li-ahl aš-Šām), uz drugo oružje, uglavnom iranskog porekla, zaplenila i AM50.
Veruje se da je Iran obezbeđivao finansijsku i materijalnu podršku Huti snagama. Jedan brod koji je u septembru 2015. godine zaplenjen uz jemensku obalu, nosio je oružje proizvedeno u Iranu. Tada su iznesene pretpostavke da je tovar, u kome su se nalazile i AM50, bio namenjen borcima islamističke grupe Harakat aš-Šabab al-Mudžahidin (Ḥarakat ash-Shabāb al-Mujāhidīn) u Somaliji. Slične tvrdnje iznete su i 23. januara 2013, kada je, takođe u jemenskim vodama, zaplenjen iranski brod Jihan 1 natovaren oružjem.
Iranske AMR AM50 puške proizvode se u državnoj kompaniji ICIG. Ovo je takođe jednometno oružje sa obrtno-čepnim zatvaračem, u kalibru .50 BMG. Po svim ostalim karakteristikama, AM50 je skoroidentičba sa štajerovom HS .50. Uočljivu razliku čini samo pištoljski rukohvat, preuzet sa iranskih jurišnih pušaka S-5.56A1 i S-5.56A3 (inače kopije kineske Norinco CQ 5.56, koja opet, predstavlja klon američke AR-15), kao i glatke, neorebrene cevi, sličnije Fortmejerovoj Fortmeier .50 BMG.U samom Iranu AM50 uglavnom koriste antiterorističke jedinice i snage za borbu protiv narkotika.
TT Steyr HS .50:
- Kalibar: 12.7 × 99 mm (.50 BMG)
- Ukupna dužina: 1370 mm
- Dužina cevi: 900 mm
- Broj žlebova: 8, uvijawe udesno
- Ukupna visina: 205 mm
- Širina: 105 mm
- Masa praznog oružja:12.8 kg
TT AM50 Sayyad
- Kalibar: 12.7 × 99 mm (.50 BMG)
- Početna brzina (Vo): 850 m/s
- Rate of fire: 3-5 metaka/min
- Efektivni domet: 1200 m.
- Ukupna dužina: 1480 mm
- Dužina cevi: 913 mm
- Masa: 12.2 kg
