Prema najnovijim izveštajima zapadnih službi, uključujući one iz The Wall Street Journal, napredni ruski protivvazdušni sistemi S-400 i S-300, koji su nedavno evakuisani iz Sirije, prebačeni su u vojne baze pod kontrolom Libijske nacionalne armije (LNA), čiji je lider maršal Halifa Haftar.
Prema pisanju The Wall Street Journal, Rusija prebacuje moderne sisteme protivvazdušne odbrane i drugo naoružanje iz Sirije u Libiju, pokušavajući da očuva svoj uticaj na Bliskom istoku nakon što je izgubila deo svoje pozicije u Siriji.
Uz pomoć vojnih transportnih aviona, delovi sistema protivvazdušne odbrane S-300 i S-400, uključujući radare, prebačeni su iz sirijskih baza u istočnu Libiju. Te oblasti kontroliše libijski vojni lider Kalifa Haftar.
Ruske trupe, avioni i oružje povučeni su iz Sirije, značajno smanjujući vojno prisustvo Moskve na tom području. Sirijske vojne baze, poput pomorske baze Tartus, godinama su služile kao ključne tačke za rusku projekciju moći na Bliskom istoku i u Africi.
Sada Rusija nastoji da učvrsti prisustvo u Libiji, kako bi zadržala uticaj u regionu, gde se nalaze i brojne NATO baze.
Vagner aktivan dok strateška saradnja Rusa s Haftarom smeta zapadu
Rusko prisustvo u Libiji uključuje aktivnosti Vagner grupe, koja već sarađuje s Haftarom. Članovi grupe koriste libijske vojne baze za tranzit ka drugim afričkim zemljama.
Prema zapadnim izvorima, prošle godine su ruski zvaničnici razgovarali s Haftarom o modernizaciji luka u Bengaziju i Tobruku kako bi bile spremne za ruske ratne brodove.
„Haftar, koji pokušava da ojača svoj položaj u podeljenoj Libiji, već dugo traži sisteme protivvazdušne odbrane iz Rusije. Libija je podeljena između istočnih i zapadnih frakcija od svrgavanja Muamera Gadafija 2011. godine. Rusko prisustvo pomaže Haftaru da se brani od snaga koje podržava Turska na zapadu Libije,“ navodi The Wall Street Journal.
Zapadne sile vrše pritisak na Haftara da povuče ruske trupe. SAD, uključujući direktora CIA Vilijama Bernsa, više puta su upozorile nekada svog Haftara na neprihvatljivost jačanja ruskog uticaja u regionu.
Američki izvori navode da sudbina ruskog naoružanja prebačenog u Libiju, uključujući sisteme protivvazdušne odbrane, ostaje nejasna. Oružje bi moglo ostati u Libiji ili biti vraćeno u Rusiju.
Rusko prebacivanje S-400 u Libiju nagoveštava širenje njihovih strateških ambicija i želju da učvrste prisustvo u Mediteranu. Iako su motivi još uvek nejasni, ova akcija može promeniti geopolitičku dinamiku u Severnoj Africi i dodatno zakomplikovati odnose s NATO savezom.
Sirija ukratko
Libija je nestabilna otkako je pobuna koju je podržavala NATO, na čelu sa SAD zbacila i ubila moćnika Moamera Gadafija 2011. godine, Zemlja je od tada pala u haos i sada njome vladaju dve zaraćene frakcije.
Jedna u zapadnoj Libiji sa sedištem u Tripoliju i premijer Abdel Hamid Dbeiba, iz vlade koju su priznale UN, a druga u istočnoj Libiji, gde je sedište parlamenta i povezana je sa kampom maršala Haftara, čije je uporište u Bengaziju.
Haftar je, uz vojnu podršku stranih sila (Rusija, Egipat i Ujedinjeni Arapski Emirati), pokrenuo ofanzivu u aprilu 2019. da zauzme Tripoli, ali su ga snage Vlade nacionalnog jedinstva koje podržavaju Turska i SAD potisnule.
Sa vatrom koja gori u Ukrajini, Gazi i Siriji, Libija rizikuje da postane, baš kao i 2011. godine, poprište još jednog proksi rata, gde okršaji između lokalnih lidera nisu ništa drugo do obimna reprodukcija sukoba sila za globalnu dominaciju.
