Nasilno preuzimanje administrativnih objekata u opštinama Zvečan, Zubin Potok i Leposavić 26. maja postfestum su osudile članice Kvinte. U zajedničkom saopštenju SAD, Francuske, Italije, Nemačke i Velike Britanije osuđuju odluku Prištine da na silu obezbedi pristup opštinskim zgradama na severu Kosmeta uprkos njihovom pozivu na uzdržanost.
Nasilno preuzimanje objekata izvedeno je uz pomoć kosovske policije i asistenciju specijalnih ili interventnih snaga. Znamo da je protiv građana masovno korišćen CS, da se dejstvovalo šok bombama a specijalne snage su bile naoružane ”dugim cevima”. Očito je da je eskalacija sukoba moguća, na šta je Priština očito računala.
Naime, nekoliko godina unazad svedoci smo sve češće (zlo)upotrebe specijalnih snaga, njihovom jačanju i stacionarnom razmeštanju na severu pokrajine. Poznato je i da kosovska policija od zapadnih sponzora stalno dobija savremenu opremu, naoružanje i teška vozila. Kako je, mimo rezolucije 1244, Kumanovskog sporazuma i svih dogovora, došlo do pretvaranja njima predviđenih multinacionalnih policijskih snaga u ono što kolokvijalno nazivamo ROSU?
Tačkom 11.i. Rezolucije UN 1244 od 10. juna 1999, predviđeno je ”održavanje civilnog reda i zakona, uključujući i uspostavljanje snaga lokalne policije, a u međuvremenu, za red i zakon su bile zadužene međunarodne policijske snage raspoređene u pokrajini”. Na sastanku UNMIK, 16. jula 1999, doneta je odluka da se osnuje multionacionalna ”Kosovska policijska služba” (Shërbimi Policor i Kosovës SPK, Kosovo Police Service, KPS).
KPS je trebalo da broji 3500-4300 ljudi svih nacionalnosti. ”Škola Kosovske Policiske Službe” (Shkolla e Shërbimit Policor të Kosovës, SSPK) je započela sa radom 7. septembra 1999. godine. Na čelo ustanove postavljen je američki policijski ekspert iz Kolorado Springsa, penzionisani pukovnik USMC, Steve Bennett. Škola je smeštena u bivše objekte MUP Srbije u Vučitrnu.
Nastava se zasnivala na Međunarodnom policijskom programu (International Police Programs, IPP) koji je razradila privatna američka kompanija ”Dyncorp Inrernational Ltd” iz Aleksandrije, Virždinija. Veliki deo polaznika prvog kursa činili su bivši pripadnici UČK. Do januara 2001, školu je završilo 4000 polaznika, od čega je samo 7,4% bilo srpske nacionalnosti. Ovo ukazuje da je UČK i preko policije zadržao presudni uticaj na Kosovu. Škola je 2006 godine ime promenila u ”Kosovski centar za javnu bezbednost, obrazovanje i razvoj”. Stupanjem na snagu Administrativnog uputstva UNMIK br. 2008/3, 26 marta, 2008, Centar je funkcionisao kao izvršna agencija Ministarstva unutrašnjih poslova. U decembra 2011. naziv je ponovo promenjen u ”Kosovska Akademija za Javnu Bezbednost” (KAJB).
Specijalni izaslanik generalnog sekretara UN, Hans Haekkerup, 15. maja 2001. potpisao je uredbu 2001/9, kojom se propisano da je ”održavanje reda i zakona od fundamentalnog značaja za sve narode Kosova. Kosovska policijska služba, pod komandom specijalnog predstavnika Generalnog sekretara UN (SPGS) i nadzorom UNMIK policije, značajno doprinosi postizanju ovog cilja kroz svoju pomoćnu ulogu u prevenciji kriminala i javnoj zaštiti i bezbednosti. Uz podršku međunarodne zajednice, unapređuje se policijska služba u cilju prevencije i borbe protiv kriminala, prikupljanja krivičnih informacija i krivičnih istraga. Ovo će omogućiti ‘Kosovskoj policijskoj službi’ da postepeno preuzima dodatne odgovornosti za održavanje reda i zakona”.
Ovo je omogućilo da se 2002. godine osnuje preteča jedinica ROSU, takozvana ‘’Regionalna jedinica za ulični kriminal’’ (Regional Street Crime Unit, RCSU, Njësia Rajonale e Krimeve në Rrugë NRKR). Buduće specijalce obučavali su i vodili šef CIVPOL, američki policijski poručnik Angel Queipo iz policije Floride i Jim Renfrow. Queipo i Renfrow su bili poznati kao stručnjaci za operacije suzbijanja krijumčarenja droge i hapšenja pojedinaca sa poternica, kao i za razbijanje demonstracija.
Predavači i instruktori su bili stručnjaci iz SAD, Nemačke, Velike Britanije, Francuske i Turske. U martu 2005. godine pokrenut je projekat „Grupa za specijalne intervencije – (“Grupi Special i Intervenimit, GSI“), poznatije po engleskom akronimu SIU (Special Intervention Group).Prvu generaciju kosovskih specijalaca obučavao je po jedan instruktor iz francuskog Groupes d’Intervention de la Police Nationale (GIPN), egipatskog Hostage Rescue Force (Unit 333), nemačkog Spezialeinsatzkommando, bugarskih Specijalnih operacija Žandarmerije (ГДЖСОБТ), US Crime Prevention Unit (CPU), danskog Politiets Aktionsstyrke (AKS) i nemačkog Grenzschutzgruppe 9 (GSG-9). Do sredine 2006. godine, zbog ”određenih poteškoća”, projekat je sveden na nivo obuke standardnog SWAT tima. Već u septembru iste godine, po nalogu šefa UNMIK, usvojen je novi projekat obuke.
Novi program su sproveli uglavnom pripadnici UNMIK kontingenta francuske Žandarmerije a instruktore su činili jedan viši oficir i četiri specijalizovana podoficira Interventnog voda, jedan instruktor-specijalista u gađanju američkih SWAT timova i jedan turski policajac.
Do aprila 2007 godine u potpunosti su obučene dve grupe. Prema želji pripadnika, ova jedinica je nazvana “Prvi interventni tim” (Ekipin e Parë të Ndërhyrjes, EPN). Renfrow je preuzeo dužnost šefa jedinice, preimenovane u ”Regionalna jedinica za operativnu podršku” (Njësi Rajonale të Mbështetjes Operative, NRMO, zapamćena po engeskom akronimu ROSU, Regional Operational Support Unit). Po jedna jedinica ROSU formirana je u svakom regionu Kosova. Jačanje EPN odnosno ROSU je nastavljeno krajem 2007. godine a ”u cilju da se adekvatno suprotstavi novim izazovima i pretnjama”. Istovremeno, naziv je promenjen u ”Grupa za specijalne intervencije” (Grupi Special i Intervenimit, GSI), poznatu i po engleskom akronumu SIU (Special Intervention Group).
Nezavisnost Kosova jr jednostrano proglašena 17. februara 2008. Članom 128 Ustava samoproglašene republike, koji je stupio na snagu 15. juna, ustanovljena je ”Policija Kosova”. Tako je bez ikakvih primedbi iz inostranstva odbačena međunarodno formirana multinacionalna ”Kosovska Policijska Služba”. Konačno, UNMIK je krajem 2008. u potpunosti prepustio zadatak o razvoju kosovske policije EULEKS-u, što je omogućilo neometano jačanje specijalnih snaga Kosova. Naziv SIU (bivših NRMO, pa ROSU) jedinica promenjen je u ”Specijalna operativna jedinica” (Njësia Speciale Operative – NSO). NSO se i danas tretira kao ”elitna jedinica Kosovske policije, sa zadatkom kontrole i upravljanja masama, kao što su protesti, demonstracije, štrajkovi i sva javna okupljanja”.
U oviru Direkcije Kosovske policije oformljena je i Jedinica za specijalne intervencije (Njësia Speciale Intervenuese, NSI) – ”obučena da interveniše u specijalnim policijskim operacijama visokog rizika. Primarni zadaci ove jedinice su oslobađanje ili spasavanje talaca, potera i hapšenje opasnih kriminalaca, neutralizacija opasnih osumnjičenih u slučajevima upotrebe vatrenog oružja u masi nevinih građana, pružanje podrške u pratnji opasnih i VIP osoba”.
Dobro je poznat bezbroj incidenata između srpskog sanovništva i kosovskih specijalaca. No, situacija je kulminirala nakon takozvanih ”vanrednih lokalnih izbora” na severu Kosova, 23. aprila, na koje je izašlo, prema zvaničnim izvorima, 3% birača! Za ”gradonačelnika” Zubinog Potoka izabran je Izmir Zeqiri a Zvečana – Ilir Peci, obojica iz opozicione ”Demokratske partije Kosova”.
U Leposaviću je izabran Lulzim Hetemi a u Severnoj Mitrovici, Erden Atiq – članovi Kurtijevog ”Samoopredeljenja” (Vetevendosje). Famozni pripadnici NSO su upotrebljeni kako bi ”gradonačelnike” – uveli ”na njihova radna mesta”! Situacija je kulminirala 29. maja, kada se, navodno, ispostavilo da sa svim svojim naoružanjem, vozilima, opremom i obukom – nisu u stanju da savladaju otpor srpskih građana i postave svoje zvaničnike u gradonačelničke fotelje.
No, uspeli su nešto drugo, ono što je najopasnije za Beograd – da u sukob sa nenaoružanim civilima uvuku KFOR! Kurti je na Tviteru naveo da su se on i italijanski ministar spoljnih poslova Antonio Tajani u telefonskom razgovoru dogovorili ”da trenutno vreme zahteva sprovođenje Osnovnog sporazuma i smirivanje situacije na severu”. No, izgleda da su pripadnici NSO, nesposobni da se sami izbore sa situacijom – pozvali u pomoć KFOR!
“Izazivate nemire. Izlažete sebe i svoju zajednicu riziku. Napustite to područje i idite kući — inače će KFOR biti primoran da interveniše,” upučeno je upozorenje kontingenta KFOR demonstrantima pre nego što je oblak dima progutao mesto sukoba. Novinari RSE/RL na licu mesta izvestili su da su mnogi u masi seli dok su snage KFOR krenule da ih odgurnu. Upotrebljen je suzavac i eksplodirale su šok bombe.
Najtragičnije je što su pritisak na srpske građane izveli uglavnom mađarski italijanski pripadnici KFOR, na čijem čelu se nalazi italijanski general Angelo Michele Ristuccia! Situacija je neizvesna i kritična, pripadnici NSO su pucali u masu. Teško je ranjen Dragiša Galjak i više građana a povređeno je nekoliko pripadnika KFOR. Dani pred nama će pokazati šta će se dalje dešavati.
