Švajcarski vojni metak 7.5X55 Swiss u lovačkoj varijanti proizvodi užički PPU
Metak 7.5X55 Swiss po performansama blizak mecima .30-06 i .308 Win.
Penzionisani švajcarski vojni karabin direktne akcije sistema Schmidt-Rubin K31 sreće se i u našim lovištima
Nakon studioznih ispitivanja švajcarska vojska je krajem 1880. godina, prateći tadašnje evropske trendove, usvojila u naoružanje metak kalibra 7,5 milimetara, konstrukciju pukovnika Eduarda Rubina, te brzometnu pušku sa pravočepnim zatvaračem koju je konstruisao Rudolf Šmit. Puška je zvanično usvojena 1889. a godinu dana kasnije i metak kalibra 7.5×53.5mm pod oznakom GP90 (Gewehrpatrone 1890).
Metak GP90 u početku je bio laborisan ranim bezdimnim (malodimnim) barutom PC 88 te zrnom mase 211 grejna umotanim u papir sa brzinom na ustima cijevi od 600 m/s. Nakon što je modifikovan, uvođenjem manje korozivne kapisle, metak dobija oznaku GP90-03. Daljim usavršavanjem (GP90-23) čaura je produžena za jedan milimetar na 54,5 mm, kalibar zrna promijenjen sa 0.328 na 0.3075 dijelova inča te uvedeno oživalno zrno bez papirnog omotača, sa punom košuljicom od legure bakra i nikla, koje je na ustima cijevi postizalo brzinu od 624 m/s. Nakon modifikacije metka, švajcarski vojni zvaničnici otrkili su slabe strane puške sistema Schmidt-Rubin 1889 – braveći zubi pomjereni su na prednju stranu zatvarača pa je modifikovana puška ponijela oznaku M1889-96.
Godine 1905. Njemačko carstvo usvojilo je u naoružanje tada ultramoderni metak 7.92×57mm Mauser sa šiljatim zrnom i impresivnim balističkim karakteristikama što je prisilio ostale evropske zemlje da slijede njemački primjer. Ni Švajcarska nije bila izuzetak pa je do 1908. godine razvila i usvojila novi metak oznake 7.5×55 odnosno GP11, danas u svijetu poznat kao 7.5×55 Swiss. Radilo se o metku laborisanom lakim zrnom od 174 grejna i početne brzine od 804 m/s. U početku su puške sistema M1889-96 prekalibrisane na novi metak montiranjem odgovarajuće cijevi a ubrzo će biti razvijena i uvedena nova verzija puška oznake M1911. Puška sistema M1911 ostala je u upotrebi do uvođenja konačne konstrukcije K31 1931. godine (tijelo zatvarača K31 je kraće u odnosu na modele koji su mu prethodili i ima na sebi spiralni kanal u koji zalazi zub poluge ručice za zapinjanje koja je poseban element).
Karabin sistema K31 u kalibru 7.5X55 Swiss (GP11) ostaće u naoružanju švajcarske vojske zajedno sa automatskom puškom Stgw-57 sve do 1983. godine kada se prešlo na modern pušku Stgw-90 u kalibru 5.56X45NATO (.223 Rem).
Danas su penzionisane puške K31 i municija GP11 iz magacina švajcarske vojske dostupni na komercijalnom tržištu i dosta privlačni sportskim strijelcima, kolekcionarima ali i lovcima. Kvalitetan metak u ovom kalibru proizvodi i užički PPU. Užičani pored vojne proizvode i lovačku verziju ovog metka sa zrnom mekog vrha.
Performanse metka 7,5X55 Swiss
GP11 odnosno 7,5X55 Swiss pažljivo osmišljen i dobro konstruisan metak. Posmatrajući vanjske dimenzije metka može se uočiti velika sličnost sa francuskim metkom kalibra 7.5×54mm French, ali ta dva metka nisu međusobno kompatibilni. Interesantan je podatak da zapremina čaure švajcarskog metka odgovara zapremini komercijalne Vinčesterove čaure metka .30-06 koja je dužine 63 milimetra (7.62X63). Da je čaura metka švajcarskog 7,5X55 Swiss dužine 63 mm, umjesto 55 milimetara, u nju bi stalo 10 grejna više baruta nego u čauru metka .30-06.
Međutim, za razliku od pušaka Springfield M1903 u .30-06 Springfield, švajcarske vojne puške K31 konstruisane su za niže radne pritiske od 45.500 psi. Originalna laboracija metka GP11 podrazumijevala je zrno promjera 0.3087 dijelova inča, mase 174 grejna sa početnom brzinom od 804 m/s na ustima, što je ostalo nepromijenjeno od usvajanja do penzionisanja. Premda blažih radnih pritisaka, terminalno balistički efekti metka 7.5X55 Swiss (GP11) vrlo su slični mecima .30-06 i .308 Win. Na tržištu postoje različite konstrukcije zrna kojim se švajcarski metak može prilagoditi širokom spektru lovnih situacija.
Puške sistema Schimdt-Rubin M1911 i K-31 veoma su kvalitetno izrađene i precizne ali nevolja leži u tome što se čaure kod švajcarskog sistema direktne akcije izbacuju na gore, čime je onemogućena standarna montaža optičkog nišana. Umjesto standardnih montaža, većina strijelaca odlučuje se za “scout” montažu koja se postavlja na postolje zadnjeg mehaničkog nišana, dakle, ispred otvora za izbacivanje čaura. Međutim, karabin K31 opremljen tipskim diopterskim nišanom i napunjen kvalitetnom PPU lovačkom laboracijom može itekako biti upotrebljiv u lovu.
Fabrička municija
Metak 7,5X55 Swiss iz švajcarskih vojnih viškova laborisan je zrnima sa punom metalnom košuljicom FMJ i kao takav je, poput ostalih vojnih metaka, neprikladan i zabranjen za lovnu upotrebu. Jedan broj evropskih lovaca buši i modifikuje FMJ zrna, ali takvo je rješenje iznuđeno ne daje dobre rezultate. Uobičajena je praksa da se vojni metak delaboriše uz pomoć kinetičkog izbijača zrna, te zatim laboriše komercijalnim SP projektilom od 165 do 180 grejna.
Užički Prvi partizan jedna je od rijetkih fabrika koja proizvodi lovački metak 7,5X55 Swiss laborisan Soft Point zrnom. Projektil lovačkog metka PPU 7,5X55 mase je 11.30 g (174 gr), početne brzine 770 m/s i energije na ustima cijevi od 3343 džula (podaci dati u PPU balističkoj tablici).
Ručno punjenje
Čaura originalnog švajcarskog vojnog metka GP11 na nesreću koristi berdan kapisle i nezahvalna je za ručno punjenje jer se kapisle moraju ukloniti hidrauličkim putem i zamijeniti novim kapislama istog tipa, što je posao koji oduzima puno vremena. Pojedini sportski strijelci tvrde da imaju odlične rezultaste sa čaurama .284 Winchester, koja ima slične dimenzije ali je dance unekoliko manje i može izazvati probleme za ekstrakcijom.
Prema američkim izvorima, tipične početne brzine koje se mogu očekivati od ručno punjene municije ispaljene iz cijevi K31 dužine 652 mm, bez prekoračenja propisanih pritisaka, su: 2900fps sa zrnom mase 150 grejna, 2750fps sa zrnima mase od 165 do 168 grejna, 2600fps sa zrnima od 178-180 grejna i 2400fps sa zrnom teškim 200 grejna. Prema istim izvorima, metak GP11 laborisan standardnim projektilima .308 ima istovjetne performanse kao blage laboracije metka .30-06 Springfield ili žestoke laboracije metka .308 Winchester.
Metak 7,5X55 Swiss GP11 nije uobičajen lovački niti sportski je metak. U matičnoj zemlji kvalitetne i precizne puške sistema Schimdt-Rubin M1911 i K-31 i dalje služe za vježbu građana/rezervista i rekreativno gađanje. Isti slučaj je i u većini švajcarskih zajednica u svijetu, pogotovo u Americi. Kod nas se ove puške povremeno mogu sresti na long-range takmičenjima (gdje ih strijelci-zaljubenici ponesu uz takmičarsko oružje, čistog zadovoljstva radi), i nešto rjeđe u lovu.
