Drugi svetski rat bio je jedan od najvećih sukoba u istoriji dostigavši do tada neviđene razmere. Ovo je bio takozvani prvi moderni rat, u kojem je vazduhoplovstvo igralo ključnu ulogu kako na kopnu tako i na moru, ali mnogi ključni potezi koji su na kraju dobili bitku, bili su rezultat odlučnosti i spremnosti običnog vojnika. Kako je počeo možete videti ovde a u nastavku pogledajte najznačajnije bitke Drugog svetskog rata:
Bitka kod Narve (Februar-Avgust 1944)
Drugu bitku kod Narve ne treba mešati sa bitkom koja se dogodila između 1700 i 1721, tokom Velikog severnog rata (mada su se obe vodile u Narvi, Estonija). Bitka za Narvu u Drugom svetskom ratu bila je nadmetanje Nemačke s jedne strane i sovjetskog lenjingradskog fronta s druge strane, u borbi za kontrolu nad strateški važnom Narvskom prevlakom. Bitka se sastojala iz dve faze: bitke za most kod Narve i bitke kod linije Tanenberg; SSSR – posebno Staljin – želeo je da preuzme kontrolu nad Estonijom, koristeći strateške lokacije sa mora i iz vazduha, napadne Finsku i Prusku. Nemačke snage su se održale i omele pokušaje SSSR-a da izgradi uporište u Narvi. Obe strane izgubile su više od 500.000 vojnika.
Opsada Lenjingrada (Septembar 1941—Januar 1944)
Opsada Lenjingrada, poznata i kao „900 dana opsade“, budući da je skoro toliko dugo i trajala (zapravo 872 dana), dogodila se kada su nemačke i finske snage opkolile Lenjingrad i zauzele grad. Iako je sovjetska vlada angažovala svoje građane za izgradnju utvrđenja po celom gradu, čitavo područje je do novembra u potpunosti bilo okruženo invazionim snagama. Opsada je samo za godinu dana odnela više od 650.000 sovjetskih života usled gladi, bolesti i granatiranja.
Bitka za Krit (Maj 1941)
Jedna od najsmelijih operacija u nemačkom osvajanju Evrope bio je vazdušni desant na grčko ostrvo Krit, prva akcija u kojoj su se padobranci koristili u velikom broju. Krit su branile britanske i grčke snage uz veliki uspeh protiv lako naoružanih nemačkih vojnika koji su se spuštali padobranom. Međutim, kašnjenja i problemi u komunikaciji između saveznika, omogućili su Nemcima da zauzmu vitalno mesto – aerodrom Maleme i uvde dovuku pojačanja. U trenutku kada su nacisti stekli nadmoć u vazdušnom segmentu, usledilo je iskrcavanje sa mora na kopno. Saveznici su se predali nakon dve nedelje borbe.
Bitka za Ivo-Džimu (Februar-Mart 1945)
Bitka za Ivo Džimu je značajni događaj u Drugom svetskom ratu, koji je u svetu postao zapamćen najviše zahvaljujući fotografiji Joe Rosenthala na kojoj se vide Marinci kako podižu američku zastavu na zauzetom visu. Vojni analitičari i dalje vode raspravu kada je u pitanju opravdanost skupe vojne akcije u odnosu na stratešku prednost. Dvadeset hiljada japanskih branitelja bilo je ukopano unutar složenenog sistema bunkera, pećina i tunela. Napadu je prethodilo masovno bombardovanje celog ostrva sa mora i iz vazduha. Iako su bili daleko malobrojniji (1:5) i bez izgleda za pobedu, Japanci su pružili snažan otpor i gotovo niko se nije predao. Mnogi položaji mogli su se raščistiti samo ručnim bombama i bacačima plamena, uključujući zastrašujuće tenkove sa bacačima plamena M4A3R3 Sherman “Zippo”.
Bitka kod Ancija (Januar-Juni 1944)
Saveznici su napali Italiju 1943. godine, ali su do 1944. napredovali samo do linije Gustav, južno od Rima. Saveznici su izveli masivnu operaciju sa mora, prisiljavajući neprijateljsku vojsku da podeli snage ili bude opkoljena, a uspeh je zavisio od brzog prelaska peščane plaže. Oko 36.000 pripadnika Savezničkih vojnih snaga iskrcalo se na veliko iznenađenje neprijatelja, ali dok su se Saveznici konsolidovali, Nemci su to iskoristili i opkolili područje jednakim snagama i iskopali odbrambene položaje. Posle teških borbi i neuspelog napredovanja, u februaru su Saveznici skoro odbačeni u more. Bilo im je potrebno pojačanje od preko 100.000 vojnika i pet meseci borbe da bi se konačno slomio nemački obruč oko Ancija.
Bitka za Monte Kasino (Januar-Maj 1944)
Posle Ancija, Nemci su zauzeli odbrambene položaje poznate kao Zimska linija, koja se sastojala od bunkera, bodljikave žice, minskih polja i rovova. Četiri uzastopna saveznička napada na ove položaje postala su poznata kao Bitka kod Monte Kasina. Borba je ličila na bitku iz Prvog svetskog rata, praćena artiljerijskim bombardovanjem koje je prethodilo krvavim pešadijskim napadima na fiksne položaje. Uspeh je postignut, ali sa više od 50.000 žrtava na savezničkoj strani. Danas se bitka uglavnom pamti po uništenju omanastira Monte Cassino (koja je pružala utočište civilima) bombardovanjem od strane stotine Boingovih B-17 “Letećih tvrđava”. Saveznici su, naime, pogrešno verovali da je u manastiru utvrđena nemačka artiljerija.
Ofanziva u Ardenima (Decembar 1944-Januar 1945)
Nakon invazije “D-Day” u junu 1944. godine, saveznici su se probili iz Normandije i brzo napredovali preko Francuske i Belgije. Hitler je imao za cilj da ih zaustavi iznenadnim Blickrigom (“munjevitim ratom”). Nekoliko oklopnih divizija pozicioniralo se u Ardenima sa ciljem da probiju Savezničke linije. Američke snage su se stojički držale uprkos velikim žrtvama – poginulo je više od 19.000 ljudi. Nemci su imali ograničene zalihe goriva i municije za samo nekoliko dana, tako da je ofanziva ubrzo izgubila elan. Savezničke linije su se menjale brojčano, ali se nisu slomile, a stotine hiljada ljudi u vidu pojačanja slilo se u to područje. Nakon toga, Nemačkoj je sve više nedostajalo sredstava za novu ofanzivu i kraj je bio neizbežan.
Bitka kod Sedana (Maj 1940)
Kada su Britanija i Francuska objavile rat Nemačkoj nakon nacističke invazije na Poljsku, mnogi su očekivali da će rat predstavljati pešadijske akcije slične onima iz Prvog svetskog rata. Takav način razmišljanja očigledno je doveo do francuske strateške odluke da prema granici sa Nemačkom izgrade teška betonska utvrđenja – takozvanu Mažino liniju. Ta očekivanja su se srušila u maju 1940. kada su Nemci pokrenuli „Blitzkreig“ („munjeviti rat“) na čelu sa oklopnim jedinicama. U nedostatku teške artiljerije, Nemci su francuske položaje u Sedanu, napali bombarderima JU-88 Štuka. Intenzivan vazdušni napad brzo je demoralisao branioce i nemačke snage su se lako probile. Francuska je ubrzo proglasila kapitulaciju.
Bitka za Britaniju ( Juli-Oktobar 1940)
Krajem 1940. Britanija se suočila sa pretnjom nemačke invazije, ali uspeh napada je bio moguć samo uz vazdušnu superiornost. Usledio je prvi veliki pohod protivničkih vazduhoplovnih snaga. Četiri meseca je nemački Luftvaffe vršio napade na britanske aerodrome, radarske stanice i fabrike aviona, bombardujući i britanske gradove. Junkersove ‘’Štuke’’ su se pokazale previše ranjivim za presretanje, a Nemci nisu mogli masovno napraviti lovačke aparate kako bi se adekvatno suprotstavili Kraljevskom vazduhoplovstvu (RAF) u njihovim “Uraganima’’ i ‘’Spitfires”-ima. Teške žrtve primorale su Luftvaffe da smanji operacije. Hitlerovi planovi invazije morali su da budu zaustavljeni na neodređeno vreme.
Bitka kod Brodija (Juni 1941)
Hitlerov plan za napad na SSSR nazvan je operacijom Barbarossa, i na papiru je izgledao suludo s obzirom na rusku brojčanu superiornost i sramotnu istoriju snaga koje su ranije napadale Rusiju (Napoleon). Hitler je, međutim, verovao da je Blitzkrieg nezaustavljiv i bitka kod Brodija na zapadu Ukrajine dokazaće da je u pravu – neko vreme. Sedamstotinapedeset nemačkih tenkova suočilo se sa četiri puta više ruskih. Međutum, rusko vazduhoplovstvo je uništeno na zemlji i nemačke Štuke su dominirale tim područjem. Pored uništavanja tenkova, gađali su ruska skladišta za gorivo i municiju i ometali komunikacije. Zbunjene ruske snage bile su potpuno izmanevrisane i njihova brojčana nadmoć nije imala značaja.
Bitka kod Leite (Oltobar 1944)
Najveća pomorska bitka u istoriji, bitka kod zaliva Leite na Filipinima, bila je još jedan korak u napredovanju SAD ka japanskim ostrvima. Sve raspoložive japanske snage poslate su u to područje, ali te odvojene jedinice nisu uspele da se ujedine, što je rezultiralo sa nekoliko bezuspešnih akcija rasutih na širokom području. Sva četiri japanska nosača aviona su potopljena, kao i tri bojna broda. Bitka u zalivu Leite je takođe označila prvu upotrebu neočekivane nove taktike: napad japanskih kamikaze potopio je pratnju nosača aviona USS St. Lo.
Bitka za Atlantik (Septembar 1939-Maj 1943)
Podmornički rat imao je određenog uticaja u Prvom, ali je postao daleko značajniji u Drugom svetskom ratu, jer su nemačke podmornice, potapajući transportne brodove, imale za cilj blokadu Evrope. Trgovački brodovi su plovili u velikim konvojima, zaštićeni pratnjom razarača i korveta, naoružanih dubinskim bombama i sonarima. Odvažni zapovednici podmornica izvodili su torpedne napade unutar odbrambenog zaslona, a kada je nekoliko podmornica napalo odjednom, napadnuta strana je imala male šanse da uzvrati udarac. Do kraja rata, tehnologije kao što su radar za otkrivanje podmornica sa površine, presretanje radio-veze i razbijanje šifara, bile su ključne u dobijanju borbe za Atlantik. Potopljeno je više od 3.000 trgovačkih brodova, kao i skoro 800 podmornica.
Bitka u Koralnom moru (Maj 1942)
Posle Perl Harbora, Japanci su nameravali da napadnu Novu Gvineju i Solomonova ostrva. Američke snage, uz pomoć australijskih brodova, krenule su da ih presretnu. Ovo je proizvelo prvu pomorsku bitku koja se vodila na velikim daljinama između nosača aviona. Ponirući bombarderi i torpedni avioni napali su brodove zaštićene prvom linijom odrane – protivavionskom artiljerijom. Bio je to nov i zbunjujući oblik ratovanja, pri čemu su se obe strane trudile da pronađu neprijatelja i nije im bilo jasno sa kojih brodova dolaze i koje strane su ih angažovale. Najozbiljniji gubitak bio je američki nosač USS Lexington, potopljen nakon požara. Borba je primorala Japan da odustane od svojih planova invazije.
Druga bitka za Harkov (Maj 1942)
Staljin je želeo da se uz pomoć više od hiljadu tenkova i 700 aviona suprotstavi nemačkoj invaziji. Nemačka je u susret ruskim snagama uputila više od 900 aviona, nakon čega ih je krenula u napad i okruženje oklopnim divizijama. Ruski vojnici su se predali u velikom broju. Više od 250.000 ruskih vojnika je ubijeno, ranjeno ili zarobljeno, dok su Nemci imali desetostruko manje gubitke.
Bitka za Luzon (Januar-Avgust 1945)
Luzon, najveće filipinsko ostrvo, pao je u ruke Japana 1942. godine. General Douglas Macarthur zarekao se da će se vratiti na Filipine, za koje je smatrao da su strateški vitalni. Savezičke invazione snage 1945 godine na obalama nisu naišle na jači otpor ali u unutrašnjosti zemlje su se vodile teške borbe protiv raštrkanih enklava japanskih trupa. Neki od njih povukli su se u planine i nastavili borbu dugo nakon završetka rata. Japanci su pretrpeli ekstremne gubitke, sa više od 200.000 ubijenih u poređenju sa 10.000 Amerikanaca, što je činilo najkrvaviju akciju u kojoj su učestvovale američke snage.
Bitka za Filipine (Juni 1944)
Poslednja velika akcija nosača aviona tokom Drugog svetskog rata, izvedena je tokom bitke za Filipinsko more. Japanske snage, uključujući pet velikih i četiri laka nosača aviona, plus vazdušne snage sa kopna, borile su se protiv sedam američkih flotnih nosača i osam lakih nosača. SAD nisu imale samo brojčanu superiornost već i značajno bolje letelice. Novi Grumman F6F Hellcats nadmašio je stare japanske “Zero”. Ovaj nesklad je doveo do toga da je akcija dobila nadimak Veliki lov na fazane (ćurke) god Marijana ostrva – “the Great Marianas Turkey Shoot”, sa oko četiri puta više oborenih japanskih aviona od američkih.
Bitka za Berlin (April-Maj 1945)
Za one na Zapadu ova borba je možda izgledala kao nepotrebna i zastarela zamisao. No, za SSSR je ovo bila vise psihološki značajna operacija ali i ideja da će onaj ko zauzme berlin kontrolisati poraženu Nemačku. Bitka za Berlin je bila masovna i ekstremno krvava borba u kojoj su se tri četvrtine miliona nemačkih vojnika, pod ličnom komandom Hitlera, borile kako bi se zaustavili Crvenoarmejce koji su brzo prodirali kroz linije odrane. Iako su Rusi imali prednost u tenkovima, oklopna vozila bila su ranjiva na nove prenosne protivtenkovske bacače (Pancerfauste) kojima je uništeno skoro dve hiljade tenkova. Poput Staljingrada, i bitka za Berlin bila je pešadijska akcija vođena iz neposredne blizine; artiljerija je srušila odbrambene tačke u gradu koji je već bio razoren jakim bombardovanjem. Žrtve su bile velike, uključujući hiljade civila. 30. aprila 1945. Hitler je došao do tačke gde bi se radije ubio nego priznao poraz, čime je zapravo završio rat u Evropi.
Bitka kod Kurska (Juli-Avgust 1943)
Operacija Citadela bila je poslednja nemačka ofanziva na Istočnom frontu, a Kursk se smatrao najvećom tenkovskom bitkom u ratu. Kod Kurska, nacisti su imali za cilj da ponove svoje ranije uspehe okružujući i uništavajući ruske snage. Zahvaljujući savezničkim “razbijačima kodova”, Rusi su unapred dobili upozorenje i izgradili odbrambene linije rovova i minskih polja kako bi na što lakši način dočekali nemački napad. U vazduhu, Štuke naoružane 37-milimetarskom municijom, suočile su se sa ruskim oklopnim Sturmovicima koji su bacali desetine protivtenkovskih bombi. Kako je nemačka ofanziva zastala, maršal Žukov je krenuo u kontranapad i naterao Nemce da se povuku sa velikim gubicima.
Bitka za Moskvu (Oktobar 1941-Januar 1942)
Više od milion nemačkih vojnika poslato je u napad na Moskvu, jer je Hitler naredio da grad treba sravniti sa zemljom. U početku je nemački napad bio brz i prodoran; do 15. novembra 1941. Vermaht je dospeo na 30 km od grada. Tada ih je usporio ruski otpor, a u međuvremenu je nastupila rana zima, sa temperaturama koje su padale i do minus 20. Nemački lanac snabdevanja je propao, a ruski maršal Žukov poslao je rezervu svojih sibirskih divizija u kontranapad, koje su oterale nemačke trupe čak više od 160 km od grada. Ruske žrtve bile su velike, ali je napokon nemački duh (elan) bio slomljen.
Iskrcavanje u Normandiji – D-Day (Juni 1944)
Najveća pomorska operacija u istoriji brojila je više od 5.000 brodova koji su iskrcali savezničke trupe dužinom obale Normandije (oko 80 km), dok je još hiljade aviona učestvovalo u vazdušnim napadima. Velika obmana se ogledala u zavaravanju Nemaca da pomisle kako je iskcrcavanje na jednom mestu na obali glavni potez, tako da im je otpor bio izuzetno slab na četiri od pet mesta prilikom napada. Na petoj lokaciji, plaži Omaha, američke snage našle su se pod jakom vatrom i 2.000 ljudi je poginulo dok su se borili za plažu. Nemci nisu uspeli da se brzo organizuju kako bi odgovorili pretnjama. U roku od nedelju dana saveznici su iskrcali više od 300.000 vojnika u Normandiji.
Bitka kod Midveja (Juni 1942)
Midvej je bio katastrofalan poraz od kojeg se japanska carska mornarica nikada nije u potpunosti oporavila. Veliki deo zasluga se pripisuje razbijačima kodova koji su otkrili na vreme japanski plan po kome su hteli da napadnu američke snage iz zasede, tako da su saveznici mogli da planiraju protivzasedu. Japanski plan za podelu američkih snaga takođe je propao. SAD su potom pokrenule veliki vazdušni napad na japanske nosače aviona. Torpedni bombarderi Avenger presreli su japanske “Zero” i potom ih desetkovali, a potom su torpedni bombarderi krenuli sa napadom baš kad su japanski avioni točili gorivo i dopunjavali oružje na palubi. Tri od četiri japanska nosača su uništena, menjajući tok rata protiv Japana.
Bitka za Staljingrad (Avgust 1942-Februar 1943)
Za razliku od velikih sveobuhvatnih tenkovskih bitaka na drugim mestima Istočnog fronta, Staljingrad je bio dugotrajan, krvavi rat u urbanoj sredini, koji se vodio od ulice do ulice, od kuće do kuće, dok se Crvena armija opirala nemačkim pokušajima da zauzme grad. Ruska odbrana temeljila se na hiljadama uporišta, od kojih je svako bilo u zoni pešadijskog odreda, ali i u stanovima, poslovnim zgradama i fabrikama, sa strogim naređenjima da je povlačenje zabranjeno. Nemačka artiljerija i vazduhoplovstvo su praktično srušili grad, ali je na kraju je i sama nemačka sila bila opkoljena jer nije uspela da potisne branitelje grada. Ukupan broj žrtava mogao je biti čak dva miliona, uključujući civile.
