NATO planira da zameni svoju zastarelu flotu osmatračkih avionskih sistema za upozorenje i kontrolu (AWACS), koji su bili u upotrebi od 1980-ih, militarizovanom verzijom aviona Boing 737.
Odluka da se unapredi sposobnost ranog upozoravanja u vazduhu alijanse je doneta i odobrili su je svi iz NATO-a.
Delujući kao leteći radarski toranj, AWACS (Airborne Warning and Control System) avioni sa karakterističnim radarima širine devet metara na leđima su NATO alati za praćenje vazdušnog prostora još od 1982. godine.
Boeingov avion E-7A Wedgetail izabran je da zameni avion E-3 AWACS. Tranzicija se očekuje do 2031. godine, poboljšavajući svest o situaciji NATO-a i sposobnosti komandovanja i kontrole, navodi Rojters.
AWACS flota je služila kao leteći radarski toranj za praćenje vazdušnog prostora. Ovaj potez odražava posvećenost NATO-a održavanju robusne i moderne odbrambene infrastrukture, navodi se.
Sa svojim rotirajućim radarom, modifikovani Boeing 737 mogu da otkriju avione udaljene više od 400 kilometara.
Oni su u stanju da nadgledaju područje od oko 300.000 kvadratnih kilometara, dakle područje veličine Poljske, a mogu i da otkriju kopnene ciljeve poput brodova.
Da bi zamenio zastarele avione AWACS, NATO planira da kupi šest aviona Boeing E-7A Wedgetail, sa ugovorom koji će biti potpisan 2024. godine, a prvi avion će biti spreman za operativnu upotrebu do 2031. godine.
“Avioni za nadzor i kontrolu su ključni za kolektivnu odbranu NATO-a. Pozdravljam posvećenost saveznika da ulažu u kapacitete sledeće generacije”, rekao je generalni sekretar NATO-a Jens Stoltenberg. „Ovo ulaganje u najsavremeniju tehnologiju pokazuje moć transatlantske odbrambene saradnje dok nastavljamo da se prilagođavamo nestabilnijem svetu“, dodao je on.
Alijansa nije precizirala zašto je odabrala da svoju flotu od 14 AWACS aviona zameni sa samo šest aviona Wedgetail (bukvalni prevod: Klinasti rep), ali je navela da će novi avioni imati bolje mogućnosti i da će biti skuplji od svojih prethodnika.
Sjedinjene Države, Velika Britanija i Turska ili lete na Wedgetail-u ili nameravaju da upravljaju avionom.
Sa sedištem u vazduhoplovnoj bazi Gajlenkirhen u Nemačkoj, AWACS flota se uveliko koristila za misije nadzora NATO-a duž istočnog krila alijanse nakon eskalacije sukoba u Ukrajini.
Ranije je letelica podržavala NATO “misije” na Balkanu, Avganistanu i Iraku, ali i praćenje događaja kao što su Svetsko prvenstvo u fudbalu 2006. u Nemačkoj i sastanci na visokom nivou.
U sukobu, AWACS avioni mogu ne samo da obezbede radarsku sliku za savezničke ratne avione, brodove i kontrolne centre, već i da usmere NATO ratne avione ka njihovim ciljevima.
Ove letelice, jedna od retkih sredstava koje NATO zaista poseduje, opremljene su multinacionalnim posadama iz 19 od 31 zemlje saveznice.
Inače, E-7A Wedgetail je razvio Boeing za potrebe australijskih vazduhoplovnih snaga. Ovaj avion se bazira na komercijalnom avionu Boeing 737 Next Generation, koristeći trup i krila ove popularne putničke letelice.
Ključni deo opreme E-7A Wedgetail je rotirajući radar postavljen iznad trupa aviona. Ovaj radar, poznat kao Multi-role Electronically Scanned Array (MESA), omogućava avionu da nadgleda veliko područje vazdušnog prostora u stvarnom vremenu.
Osim radara, E-7A je opremljen sofisticiranim sistemima za komandu i kontrolu, komunikacije, elektronskim obaveštajnim sistemima, te identifikacijom prijatelja ili neprijatelja (IFF). Australija je naručila nekoliko ovih aviona, a prvi E-7A je isporučen 2009. godine.
Osim Australije, E-7A Wedgetail je takođe ušao u operativnu upotrebu u drugim zemljama, uključujući Tursku. Fleksibilnost i mobilnost Boeing E-7A Wedgetail čine ga važnim sredstvom za nadzor i kontrolu vazdušnog prostora u različitim scenarijima, od borbenih operacija do podrške humanitarnim misijama.
